Konsumidó Alertá Volumen 6, aprel 2014 | Page 16

Fiansa pa outo

Si bo bai un show di outo i sera un fiansa pa kumpra un outo, mayoria biaha tin un banko presente pa finansiá un eventual fiansa. Un fiansa pa outo tin hopi paresido na un fiansa personal: tèrmino di fiansa, interes i pago mensual ta fiho. Pero alabes tambe tin algun diferensia grandi. Na promé lugá bo outo ku bo kumpra ta para komo seguridat pa bo fiansa òf ta keda propiedat di banko te na momento ku bo kaba di paga bo fiansa. Banko ta benefisiario na seguro si algu pasa bo outo i bo no por bende bo outo sin outorisashon di bo banko. Den un fiansa di outo bo por tambe finansiá gastunan di seguro i otro gastunan relatá na e kompra. Kòrda akinan ku tur e gastunan aki lo bo tin ku paga bèk. Ta bon pa sigurá bo outo mihó posibel i wak bon e kondishonnan di bo seguro. Por pasa ku bo outo no ta sigurá pa algu i bo pèrdè bo outo lagando bo ku un debe sin un outo. Den kaso ku bo no por paga bo debe mas banko lo por tuma bèk bo vehíkulo i bende riba

findishi. Tur gastu ku ta bini aserka lo kai riba bo lomba i por ta despues di benta di e outo, ainda bo ta keda den debe. Pues semper pensa bon si bo tin e forsa pa paga e pagonan mensual pa e periodo di e fiansa. Dor ku bo outo ta para komo seguridat bo por haña un interes mas abou, di te hasta 3%, hasiendo bo gastunan pa luna mas abou. Hopi biaha bankonan en kombinashon ku dilernan di outo ta tene show di outo kaminda nan ta ofresé oferta di interes relativamente abou. Sigur kompará ku interes di un fiansa personal.

Bòn

Un kustumber aki na Kòrsou ta e fenómeno ku yama bon. Un komersiante ku ke drenta e negoshi di duna bòn mester tin pèrmit di Banko Sentral. Esaki ta pone ku e kompanianan aki tambe mester tene nan mes na reglanan stipulá pa Banko Sentral ariba menshoná. Ku un bòn di un di e kompanianan aki un konsumidó por bai den un negoshi ku ta aseptá e bòn i kumpra loke e ke. Si por ehèmpel e tin un bon di 10 luna di fl. 2.000,= e por kumpra via krédito te na e balor di e bòn. Aki mester tene algun punto bon na kuenta. E komishon di krédito, e total na gastunan ku un kompania ta pidi pa fia bo sèn no ta fiho i ta dependé di unda bo bai kèsh bo bòn. Na momentu ku bo drenta e pakus, negoshi e komersiante ta indiká kiko e ta pidi na komishon. Pues por ehèmpel bo ta bai ku e bòn di fl. 2.000,= pa kumpra kos, e komersiante ta kobra un komishon di 30% lagando solamente un montante nèto di fl. 1.400,= pa bo kumpra kuné. Den e tèrmino di 10 lunanan ku ta sigui abo lo mester paga e fiansa bèk den 10 biaha fl. 200,= mensual na e dunadó di bòn. Tambe ta eksistí formanan di bon chikitu kaminda bo ta paga bo bòn bèk den 1 luna.

Kumpra riba Krédito

Ounke no ta un fiansa nos ta menshoná tambe kumpramentu riba krédito. Na momentu ku bo drenta un negoshi i mira dos preis riba un artíkulo bo sa ku e komersiante aki ta bende kos riba krédito. Bo ta mira 2 preis, unu kèsh i otro un montante ku lo bo paga pa luna si bo kumpra e produkto riba kuota. Ya einan bo por hasi un kalkulo di e komishon di krédito ku bo ta paga. Multipliká e montante pa luna ku e kantidat di lunanan i kita fo’i dje e preis kèsh di e produkto. Esei ta loke bo ta paga. Por ehèmpel bo ke kumpra un set di sala ku ta kosta kèsh fl. 1500,= òf 10 pago pa luna di fl, 200,= (total fl. 2000,=) bo sa ku bo ta pagando fl. 500,= mas ku e balor kèsh i original di e produkto. Bo ta sera un kontrakt pa paga poko poko ku e komersiante.

Creditcard

Creditcard ta keda saká pa bankonan i kompanianan di Creditcard, manera MasterCard òf Visa. Ku un creditcard bo por kumpra kos den pakus i tienda, paga hotèl òf restorant, lokal i den eksterior. Tambe bo por kumpra kos kuné riba Internèt. Bo por paga

te na e límite ku ta stipulá riba bo karchi. E limitá ta pone hopi biaha den dòler ounke algun banko lokal tambe tin creditcard na florin Antiano. Pagonan ku bo hasi ku bo creditcard ta keda kitá fin di luna fo’i di bo kuenta. Si e ta den dòler lo bo pèrdè sèn tambe den konvershon di dòler pa florin.

.