Konsumidó Alertá Volumen 28, Òktober 2016 | Page 11

Adultonan

Den e grupo di adulto aki ta kai tur hende riba 18 aña ku ta usa internèt pa metanan privá. E grupo aki ta shòp online, subi retnan sosial, usa servisionan di online banking, manda e-mail, whatapp ets.

Pa adultonan tambe por ta safe online, nan mester:

-Tene kuidou ku yenamentu di informashon

personal den e-mail i manda pa hende ku nan no

sa ta ken òf duna nan informashon di credit card

via e-mail.

- Paga tinu pa Windows kore su updatenan

regularmente i pa tin un antivírus òf un internèt

security pakèt riba e kòmpiuter.

- Tene kuenta pa pone antivírus riba e telefòn

selular pa evitá vírus riba e telefòn.

- Tambe sòru pa no subi kualkier wifi habrí sin

password. Anto semper informá ta di ken e wifi ta

promé ku konektá bo telefòn òf tablèt na dje.

- Tene kuenta ku no ta safe pa pone informashon

personal riba retnan sosial.

- Kòrda ku tur loke nos pone riba retnan sosial ta

keda ei riba pa semper.

INTERMEDIO

Empleadonan

E grupo di empleadonan di un empresa privá o di gobièrnu ta hendenan ku ta hasi uso di un kòmpiuter i internèt pa nan trabou.

Pa empleadonan ta safe online nan mester:

- Lòk kòmpiuter ora ta lanta bai fo’i bo büró pa otro

hende no haña akseso na bo informashon.

- Tene password pa habri e kòmpiuter

sekreto.

- Stòp di manda spam rònt i habri tur sorto di e-

mail pasombra esakinan por plama vírus riba e ret

di e kompania.

- Paga bon tinu pa ku si riba e kòmpiuter tin

antivírus software promé hasi uso di internèt.

- Separá uso di smartphone privá for di esun di

trabou i mester usa antivírus riba e smartphone tambe.

- No hasi uso di wifi públiko kaminda tur hende por

subi pa asuntunan di trabou, sin importá si e tin un password òf no.

- Pa finalisá tambe empleadonan mester tene

kuidou ku papia muchu over di nan trabou riba retnan sosial pa nan no bira víktima di malechornan ku por malusá e informashon.

"E meta di e luna di Cyber Security ta pa nos bira mas konsiente di e riesgonan i kiko pa hasi pa ta mas safe ora nos ta online. Safe sin peliger ku malechornan por yega na nos informashonnan i/òf na nos yunan".