INTERMEDIO
Shòp onlain, manera tur kos ku nos ta hasi riba internèt tambe tin su peligernan. Algun di e riesgonan ku ta surgi ora ta shòp onlain ta lo siguiente:
• Malechornan ta haña akseso na bo credit card i
uza esaki pa enrikesé nan mes;
• Bo por bira víktima di estafadó.
Un di e peligernan di mas grandi ta ku malechornan por hòrta bo informashon di credit card i uza esaki pa hasi kompra di otro produktonan kuné. Nan por interseptá esaki na diferente manera:
• E wèpsait ku bo a kumpra kos riba dje por ta unu
falsu; esaki kier men ku un malechor a traha un
wèpsait falsu di un bendedó legítimo;
• E por ta un wèpsait ku no ta sigurá su
konekshonnan di internèt ku métodonan pa hasi
transakshonnan seif; Tur wèpsait ku ta diseñá pa
hasi transakshonnan seif mester kuminsá ku
https:// den nan adrès di wèpsait. Por ehèmpel
https://www.onlineshop.com.
• Kisas bo kòmpiuter mes ta interseptá (hack);
• Uzando Wifi públiko; Wifi públiko no ta e medio
ideal pa uza pa hasi kompra onlain.
Pa kuida bo mes di e peligernan aki tin algun kos ku bo por hasi:
• Na promé lugá sòru semper pa bo aparato digital ta up-to-date manera a wòrdu spliká den un artíkulo previo (edishon digital 19 di aña 2015)
• No hasi uzo di Wifi públiko pa hasi kompra onlain;
Lesa mas di e riesgonan di Wifi públiko den
edishon digital 14 di aña 2015 di Konsumidó Alertá.
• Sigurá ku e wèpsait di e bendedó ta hasiendo uzo
di medionan di transakshon seif (www.https...)
• Si ta posibel hasi uzo di un credit card prepago,
pone riba esaki e montante eksakto di e
transakshon i hasi e transakshon mas lihé posibel.
Esaki ta evitá ku si malechornan tin bo datonan di
credit card nan por kumpra kos kuné.
• Hasi uso di servisionan manera Paypall, ku ta duna
bo un grado di seguridat adishonal.
• Semper monitoriá bo statement di credit card pa
sigurá ku no tin transakshonnan no outorisá riba
dje. Si akaso tuma nota di transakshonnan
sospechoso tuma kontakto ku banko mesora.
Un di e otro peligernan di hasi kompra onlain ta e estafadónan. Esaki ta hendenan ku por tuma bo pago i nunka manda bo produkto pa bo. Òf nan ta manda un produkto di ménos kalidat, ku lokual bo a pensa di haña. Tin biaha produktonan ku ta “refurbished” ta wòrdu bendí komo produktonan
nobo. Kiko kier men refurbished? Esaki ta ora un produkto ta defekto i e fabrika mes drech’é. Esaki no ta nifiká ku e ta un produkto defekto, pero no tin mag di bende produktonan refurbished sin pone e kumprando na altura di esaki.
Pa evitá e riesgonan aki por hasi lo siguiente:
• Hasi un investigashon di e wèpshòp ku bo ke bai
kumpra serka dje pa promé biaha. Hopi biaha un
simpel búskeda riba Google por pone bo na altura
di e wèpsait i ku esaki ta legítimo òf no;
• Lesa semper e wèpshop su pólisa di debolbé
produkto. Sea na altura si nan ta aseptá produkto
bèk òf nò. Tambe kiko ta e pasonan ku lo bo tin di
tuma pa manda produktonan bèk;
• Si ta hasiendo uzo di Amazon òf Ebay semper lesa
tantu e review di e produkto komo di e bendedó.
Esaki por duna bo un idea kiko bo por ferwagt.
• Si bo tin duda ainda, semper por hasi un kompra
chikitu na e wèpsait i analisá kon a transakshon ta
bai. Si e eksperensia di kompra ta positivo, por
kumpra kosnan un tiki mas karu.
E medidanan aki no ta duna un garantia 100%, pero si nan ta minimalisá e chèns ku bo ta bira víktima. Sea semper atento i responsabel ora ta hasi kompranan onlain.
Mi a bira víktima kiko mi por hasi?
Ta importante pa ta na altura di e pasonan ku tin ku tuma si akaso bo bira víktima ora ta shòp onlain. Si bo ta sospecha ku bo credit card a wòrdu uzá ilegalmente tuma kontakto ku banko mesora pa informá nan di esaki. Hopi biaha bankonan tin proseduranan kla pa atendé ku e tipo di situashonnan aki.
Si a kumpra un produkto ku no a yega, tuma kontakto ku e bendedó i splika nan e situashon. Hopi biaha nan lo manda e produkto un biaha mas. Si no ta haña kontakto ku e bendedó i a kumpra e produkto riba wèpsaitnan manera Amazon òf Ebay. Por tuma kontakto ku nan departamento di servisio pa duna un keho. Esaki lo pone ku e bendedó ta wòrdu atendé dor di e kompania grandinan aki mes i por sòru pa bo haña bo sèn bèk.