Konsumidó Alertá Volumen 22, yanüari 2016 | Page 10

Un kontribushon di

INTERMEDIO

Cyberbullying

Awendia gran parti di nos komunidat ta hasi uso di internèt, nos ta onlain. Nos ta shòp onlain, buska informashon onlain, chèt onlain, hunga spèlnan onlain i hasta hasi negoshi onlain. Henter nos bida poko poko ta bira mas I mas onlain. Hopi kosnan positivo ta tuma lugá riba internèt. Un realidat ta ku den tantu kosnan bon ku tin onlain tambe tin kosnan negativo ta tuma lugá. Cyberbullying, kual ta tentamentu onlain tin impaktonan negativo riba e bida di e víktimanan. Por mira ku mas i mas nos ta hibando tur nos mal kustumbernan tambe onlain òf mas. Esaki tin di aber ku e echo ku tras di un kòmpiuter sintá un persona ta sintié liber pa skirbi i pone riba internèt loke e ta haña ta bon, sin tene kuenta ku se ambiente.

Cyberbullying ta enserá: tenta, molestiá, insultá, agredí, zundra, saka mentira, lansa rumornan falsu, stalk un hende , pone pòtrètnan no korekto di un persona riba internèt sin su outorisashon, pone videonan personal di un persona o traha profil falsu di un persona i usa esaki pa molestiá e persona. Pa e suseso wòrdu klasifiká komo bullying, e mester tuma lugá regularmente. Esaki ke men ku un insidente ku a tuma lugá un biaha no por wòrdu konsiderá cyberbullying.

E personanan ku ta tenta via internèt ta hasi uso di aparatonan, manera telefòn selular, kòmpiuter o Tablet. Hasiendo uso di aplikashonnan digital pa chèt manera WhatsApp, retnan sosial manera Facebook, Twitter, i tambe SMS, email, i páginanan wep den gruponan di diskushon.

Konsekuensia

Un víktima di cyberbullying por haña su mes konfrontá ku hopi problema emoshonal i sosial. Esaki ta dor ku cyberbullying ta afektá un persona su konfiansa propio, dun’é stress i ansiedat, lokual ku ta kousa ku su prestashon na skol por bai atras. Tambe e víktima por kuminsá evitá evenementunan sosial i ta preferá di ta su so. Esaki ta pone ku e víktima no ta forma abilidatnan sosial esensial pa hiba un bida sosial sano, spesialmente si e víktima ta un tiner. Komo konsekuensia di esaki e víktima lo haña su mes konfrontá ku problema ora tin di buska un pareha òf forma amistatnan nobo. Asina e persona por haña su mes sosialmente isolá lokual por kousa depreshon. Den kasonan ekstremo di depreshon e víktima por disidí di kometé suisidio o e por disidí di tuma represaya kontra di su agresornan, lokual por tin konsekuensianan fatal.

Hopi biaha muchanan i tinernan sa haña nan konfrontá ku tentamentu (na ingles bullying). Ántes e tentamentu aki tabata tuma lugá por ehèmpel den kurá di skol so. Unabes na kas e víktima di tentamentu ta haña un alivio fo’i su agresor. Ku e popularidat kresiente di medionan sosial digital a bira awor kasi imposibel pa skapa for di e agresornan ku ta uza e teknologianan digital pa agredí i molestiá su víktima 24 ora pa dia. Esaki ta Cyberbullying.