Konsumidó Alertá Volumen 10, sèptèmber 2014 | Page 19

Apesar ku hopi sientífikonan ta hasiendo investigashon den diferente área pa asina yega na un kura, awe, ainda no tin kura pa e enfermedat di Alzheimer. E ta un enfermedat teribel ku ta distruí di un forma progresivo e memoria i personalidat di e persona ku ta sufri di dje.

Fase leve: personanan mas serkano ta nota kambionan

- Den e promé etapa aki e persona ku e malesa no ta mustra síntomanan muchu evidente, pero e personanan mas serkano ta ripará ku e persona ku e malesa tin problema pa kòrda susesonan resien òf afspraknan.

- E persona ku ta sufri di Alzheimer ta kuminsá tin difikultat pa hasi sierto kosnan ku ta rekerí pasonan susesivo i kordiná, manera kushiná, paga resibunan etc.

- E ta kuminsá desorientá pa ku tempu (brua fechanan) i espasio (e tin problema pa stür outo).

- Su forma di papia ta bira mas pober, e kombersashon ku un persona ku e malesa kada bes ta bira mas tantu ripitishon, anto e tin problema pa papia ku mas ku un hende pareu.

- E persona ku e malesa ta konsiente di e kambionan ku el a kuminsá eksperenshá i e kos aki ta afekt’é emoshonalmente. E ta mustra apátiko, deskonfiá, ounke ku e síntoma prinsipal ta ku e persona ta kuminsá bira hanshá.

Fase moderá: e famia ta kuminsá ripará

- E persona ku e enfermedat tin problema pa kòrda susesonan resien i e ta brua den kosnan ku a pasa hopi tempu pasá.

- E tin kada bes mas tantu difikultat pa hasi kosnan simpel manera usa ophetonan, skibi i hasta bisti su so.

- E ta desorientá asina e sali for di su ambiente natural.

- E ta kuminsá tene kòmbersashonnan mesun kos pa salba asin’ei su falta di memoria.

- E tin problema pa komprondé loke ta pasa rondó di dje, rekonosé ophetonan i karanan, distinguí entre drechi i robes, etc.

- For di punto di bista emoshonal, e ta pasa di e fase di hansha pa unu di depreshon. Ademas, e ta iritá fásilmente, e ta for di kòntròl òf hopi apátiko. Den e fase aki e famianan ta tuma nota di e avanse di e enfermedat i di e karga ku e ta pa e persona ku ta kuida e persona afektá.

Fase avansá: E persona ta kaba na nada

- E persona ku e malesa ya ta dependé totalmente riba otronan pa tur su aktividatnan básiko i aktividatnan ku ta rekerí presishon i mester di supervishon 24 ora pa dia.

- Su komunikashon verbal a wòrdu redusí te na un mínimo.

- E ta kuminsá aktua straño: papia ku su imágen den spil, e ta kuminsá halusiná i e tin ideanan loko (ku nan ta hòrta su kas).

- Tambe por tuma nota di limitashonnan físiko konsiderabel serka e enfermo: e tin difikultat pa guli, e ta kuminsá bira steif na su ekstremidatnan, inkontinensia ora di bai baño. Na final e enfermo ta rekerí e mesun tipo di yudansa ku un persona terminal.

Kariño, e mihó tratamentu

Na e momentunan aki no tin kura pa e enfermedat di Alzheimer i e efektonan di remedi riba e persona ku e malesa ta hopi limitá. E tratamentunan ku tin ainda no ta yuda mashá. Mas ku kualke píldora, un persona ku ta sufri di Alzheimer mester di kuido adekuá ku ta dun’é chèns pa prolongá su outonomia i kontrolá hopi di su manifestashonnan emoshonal i di kondukta.