~„ þ !” öì „ þ – îûy ‹ ˜ #!“ þ ~ öì ¢ • öì › Åîû £ y “ þ • îûœ – !„ þlsþ ö † yþ™öì˜Ð ö † yþ™˜ # ëû “ þy “ þy ! sþf „ þ îyˆy ! œîû îûöì _«£ z ! ŠéœÐ šþœ î ! Bþ › éôé ! îöìî „ þy˜¨ éôé › Äy !‹ ˜ # éôé † Äy ! îûî ! Óþéôéç „ þy „% þîûyîû ² Ì ¦ þyöìî ¢ Ÿßþf ! î ² Õöìîîû œöìÇþÄ 1902 ¢ yöìœ x˜ % Ÿ # œ˜ ¢!›!“ þ ~ î ‚ 1906 ¢ yöìœ ë %† yhsþîû ˜y ›„ þ ”%! Ýþ =® ¢‚† àþöì˜îû ² Ì !“ þÛþyÐ ~£ z ¢‚† àþ˜ =! œöì “ þ ² Ìí › !” öì „ þ îyˆy ! œîû ßþ º öì ”! Ÿëûy˜yîû › öì • Ä öë !£ ¨ % ‹ y “ þ # ëû “ þyîyöì ” îû xy ” œ “ þyîû ² Ì ¦ þyî ! Šéœ – !„ þlsþ x !‰ þöìîû ~ ! ˜öìëû ² ÌÙÀ vþzöìàþ ëyëû ~ î ‚ vþz _ îû ’ ‡ öìÝþ ¢› y ‹“ þy ! sþf „ þ ¦ þyî˜yëûÐ xþ™îû !” öì „ þ – îyˆy ! œîû ö˜Ÿ˜éôé ¦ þyî˜y ë … ˜ îûy ‹÷ ì˜ !“ þ „ þ hßþöìîû ² Ì „ þyŸÄ ¢‚† àþöì˜îû îû * þ™ ! ˜œ – “ þ … ˜ £ z xyîû “ þyîû ¢ öìD öë › ˜ !£ ¨ %• öì › Åîû ö „ þy˜ ¢ Á™ „ Åþ îû £ zœ ˜y – ö “ þ ›! ˜ !£ ¨ % ‹ y “ þ # ëû “ þyîyöì ” îûç ¢ Á™ „ Åþ îû £ zœ ˜yÐ ~ ² Ì ¢ öìD xÇþëû „% þ › yîû ”_=® S1920V ! œöì …! Šéö윘 – òò ›%¢ œ › yöì˜îûy “ þ … ˜ ¦ þyîûöì “ þ xyîû îûy ‹ y ˜öì £— ! îöì ” Ÿ # ëûç ˜öì £— “ þy £ yîûyç ¦ þyîû “ þîy ¢# ç £ z ‚ öìîûöì ‹ îû x •# ˜ ² Ì ‹ y – ¢%“ þîûy ‚ îûy ‹÷ ì˜ !“ þ „ þ xyöì¨yœ˜ „ þyîû #† öì ’ îû “ þy £ y !”† öì „ þ ! îöìm ¡ ì „ þ ! îûîyîû ö £“% þ ~ î ‚ !£ ¨ % éôé ›%¢ œ › yöì˜ ö ¦ þ ” öìîy • „ þ ! îûîyîû ² Ìöìëûy ‹ ˜ ! Šéœ ˜yÐ îîû ‚ £ z ¤£ yîûy !£ ¨ % éôé ›%¢ œ › yöì˜ ~„ þ “ þy £ z xy „ þyCy „ þ ! îûöì “ þ˜Ðóó 62 ~ îû ¢ îöìíöì „ þ îvþü ² Ì › y ’ | ˜ ! î ‚ Ÿ Ÿ “ þy ·# öì “ þ £ z 1876 ¢ yöìœ ¦ þyîû “ þ ¢¦ þyîû ² Ì !“ þÛþyÐ ~£ z ¢‚ ßþiyîû xy ” ŸÅ ! Šéœ – 1 . ö ” öìŸîû › öì • Ä ‹ ˜ ›“ þ † àþöì˜îû ‹ ˜Ä ~„ þ ! Ýþ Ÿ !_« Ÿyœ # ¢‚ ßþiy † àþ˜ – 2 . ¢ îÅ ‹ ˜öìþ™y !¡ ì “ þ ~„ þ ! Ýþ › ye îûy ‹÷ ì˜ !“ þ „ þ xyŸyéôéxy „ þyCyîû !¦ þ !_ öì “ þ ¦ þyîûöì “ þîû ! î !¦ þ §¬ ¢ Á ±” yëû ç ‹ ˜ †’ öì „ þ ú „ þÄîkþ „ þîûy – 3 . !£ ¨ % ç ›%¢ œ › yöì˜îû › öì • Ä îõ % þcþ™ )’ Å ¢ Á™öì „ Åþîû vþz §¬ ëû˜ ~ î ‚ ¢ îÅöìŸöì ¡ ì 4 . “ þê „ þyœ # ˜ îvþü îvþü †’ éôéxyöì¨yœöì˜îû › öì • Ä ö ” öìŸîû ‹ ˜ ¢ y • yîû ’ öì „ þ öÝþöì˜ xy˜yÐ 63 !„ þlsþ ~£ z ² Ì „ þyŸÄ ¢‚† àþöì˜îû „ þy ‹„ þöì › Åîû • yîûy Ö •% îyˆy ! œ ö „ þ˜ – öî ! Ÿîû ¦ þy † ¦ þyîû “ þ # ëûîû £ z ˜yþ™ ¢ ¨ä £ œ xyöìî ” ˜éôé ! ˜öìî ” öì˜îû îûy ‹ ˜ #!“ þîû ‹ öì˜ÄÐ † yõþ #!‹ ~ öì ¢ ”% öìëûîû › öì • Ä ~„ þÝþy ¢›§º ëû ÷“ þ ! îû „ þîûö윘Р~„ þ !” öì „ þ !“ þ ! ˜ • öì › Åîû ¢ öìD îûy ‹ ˜ #!“ þîû ¢ Á™öì „ Åþîû ßþ º#„, þ !“ þ !” ö윘 !„ þlsþ !£‚¢ yöì „ þ îy ” !” ö윘 – xþ™îû !” öì „ þ !“ þ ! ˜ ~› ˜ ~„ þ ! ˜ëû ›“ þy ! sþf „ þ “ þyîû xy ” öìœ þ™í „ þyÝþö윘 ëy ² Ì „, þ !“ þ †“ þ ¦ þyöìî ‰ þîû › Ð
~ îyîû ö ”… y ëy „ þ îûyÜTÉ # ëû ßþ º ëû ‚ öì ¢ î „ þ ¢‚ öì ‡ îû !£ ¨ % ‹ y “ þ # ëû “ þyîyöì ” îû vþzqî ö „ þ › ˜ ¦ þyöìî £ œ ~ î ‚ “ þyîû ÷ î ! ŸÜTÄ =! œ £ z îy !„ þ !„ þÐ vþzöìÍÔ … íyöì „ þ öë ˜ # öì ‰ þîû ~£ z x ‚ Ÿ ! Ýþ Christophe Jaffrelot ôé ~ îû Hindu Nationalism - A Readerôé ~ îû ¢ y £ yöìëÄ ! œ !…“ þÐ 64 ~… yöì˜ ~„ þÝþy „ þíy vþzöÍÔ … íy „ þy ¦ þyöìœy öë !£ ¨ % ‹ y “ þ # ëû “ þyîyöì ” îû vþzayöì˜ vþzþ™ ! ˜öìî ! Ÿ „ þ ú !“ þ £ y !¢„ þöì ” îû xî ” y˜ £ z ² Ìyí !›„ þÐ ¦ þyîû “ þîöì ¡ ìÅîû £ z !“ þ £ y ¢ ! œ … öì “ þ !† öìëû ö ‹›¢ !› œ £ z ² Ìí › ~£ z £ z !“ þ £ y ¢ öì „ þ !“ þ˜ ! Ýþ þ™öìîÅ ¦ þy † „ þöìîû˜ éôôé !£ ¨ %– ›%¢ œ › y˜ ç ! îÊ ! ÝþŸÐ “¤ þyîû ~ î ‚ “¤ þyîû ßþ º‹ y “ þ # ëû xyöìîûy xöì˜ „ þ ú !“ þ £ y !¢ öì „ þîû î _« îÄ ! Šéœ – !£ ¨ % ~ î ‚ ›%¢ œ › y˜ ”%! Ýþ ¢ Á™ )’ Å !¦ þ §¬ ¢ Á ±” yëû ~ î ‚ þ™ëÅyëûe « öì › “ þyîûy þ™îûßþ™îû þ™îûßþ™öìîûîû ¢ öìD ¢‚‡¡ ìÅîû “ þÐ îÊyáþ • öì › Åîû ¢‚ ßþñyîû ¢ y • ˜ ¦ þyîû “ þîöì ¡ ìÅîû x˜Äy˜Ä ² Ìöì ” öìŸç !‹ Kþy ¢ yîû ¢,! ÜT „ þöìîû ! ŠéœÐ ßþ º y ›# ” ëûy˜¨ ¢ îûßþ º“ þ # ! Šéö윘 îöìÁ º ö ² Ì !¢ öìvþ !ª îû ~„ þ =‹ îûy ! Ýþ îÊyáþ ’ ! ë ! ˜ ¢§¬ Äy ¢ ! ˜öìëû ! Šéö윘Р1873 ¢ yöìœ !“ þ ! ˜ ö „ þŸî ö ¢ öì˜îû ¢ öìD ö ”… y „ þîûöì “ þ „ þœ „ þy “ þyëû xyöì ¢ ˜Ð ö „ þŸî ö ¢ ˜ “ þ … ˜ ¢ öìî £ z ‚ œÄyuþ öíöì „ þ ! šþöìîûöìŠé˜ ~ î ‚ £ z ‚ œÄyuþîy ¢# îû ÷ ˜ !“ þ „ þ › yöì˜îû x • ƒþ™ “ þ˜
! ˜öìëû ¢› yöìœy ‰ þ˜yëû ›%… îûÐ ” ëûy˜¨öì „ þ !“ þ ! ˜ öîyGþy˜ öë ¦ þyîû “ þî ¡ Å ì ² Ìë %!_« öì “ þ £ zöìëûyöìîûyöìþ™îû öíöì „ þ „ þ › vþz §¬“ þ £ öì “ þ þ™yöìîû – !„ þlsþ xy • Äy ! d „ þ “ þyëû xöì˜ „ þ vþzþ™öìîûÐ ” ëûy˜¨ ~£ z î _« öìîÄîû myîûy ² Ì ¦ þy ! î “ þ £ ˜ – !„ þlsþ !“ þ ! ˜ ö ¢… yöì˜ £ z öíöì › íyöì „ þ˜ ˜yÐ îÊyáþ ¢› y ‹# îûy öîöì ” îû ßþ º’ Åë % öì † îû • öì › Åîû îÄy … Äy ! ˜öìëû £ z ¢ lsþÜT ! Šéö윘 – !„ þlsþ ” ëûy˜¨ xyöìîûy „ þöìëû „ þ • yþ™ ~!† öìëû ! ˜öì ‹ îû î _« îÄöì „ þ x˜Ä › yey ” y˜ „ þöìîû˜Ð !“ þ ! ˜ îö윘 – • öì › Åîû ö † ïîûî ö “ þy xyöìŠé £ z – “ þyŠéyvþüyç xyöìŠé ² Ìy ‰ þ # ˜ ¦ þyîûöì “ þîû ¢ y ‚ ßþ ñ ,!“ þ „ þ ç ¢ y › y !‹„ þ ›£ cÐ ÷ î !”„ þ ë %† › yöì˜ Ö •% ö ¢ ë % öì † îû x • Äyd ö ‰ þ “ þ˜y ˜ëû – ÷ î !”„ þ ë %† › yöì˜ “ þyîû x !• îy ¢#– “¤ þyöì ” îû ¢‚ ßþ , ñ !“ þ ç îy ¢¦) þ !› çÐ öîöì ” îû xyëÅîûy £ ö윘 ² Ìy ‰ þ # ˜ ¦ þyîûöì “ þîû xy !”› x !• îy ¢# S ~… yöì˜ ~„ þÝþy „ þíy › öì˜ îûy … öì “ þ £ öìî “¤ þyöì ” îû ú !“ þ £ y !¢„ þ Kþyöì˜îû ¢#› yîkþ “ þyîû ~„ þÝþy îvþü „ þyîû ’ £ œ “ þ … öì˜y › öì £ öìOy ” yöìvþüy ç £ îû¯y ¢¦ þÄ “ þyîû xy ! îÜñyîû £ ëû ! ˜Ð ~£ z xy ! îÜñyîû ‡ öìÝþ 1920éôé21 ¢ yöìœVÐ ö ” î “ þyîûy “¤ þyöì ” îû þ™ ,! íî # îû ¢ îöìíöì „ þ ! ˜ …%¤“ þ ¦ þy ¡ ìy ¢‚ ßþ , ñ “ þ vþzþ™ £ yîû !” öìëûöìŠé˜ – öë ¦ þy ¡ ìy ¢ î ¦ þy ¡ ìyîû ‹ ˜ „ þÐ ~£ z ¢› ëû vþz £ z ! œëû › ö ‹ y ª ¢‚ ßþ , ñ “ þöì „ þ £ zöì¨yéôé £ zöìëûyöìîûyþ™ # ëû ¦ þy ¡ ìyöì † yÛþ # îû vþzê ¢ !£ öì ¢ öìî !‰ þ !£«“ þ „ þîûyëû ” ëûy˜öì¨îû î _« îÄ xyöìîûy ¢%² Ì !“ þ ! Ûþ “ þ £ ëûÐ xyëÅ ¢› y ‹ öì „ þ ” ëûy˜¨ ¢ y › Äîy ”# ¢› y ‹ !£ öì ¢ öìî !‰ þ !£«“ þ „ þöìîû˜Ð î ’ ÅîÄîßþiy ¢ Á™öì „ Åþ ² ÌÙÀ çàþyëû !“ þ ! ˜ îö윘 – î ’ ÅîÄîßþiy ö † yvþüyëû î ‚ Ÿ †“ þ ! Šéœ ˜y – ~ Ýþy ! Šéœ =’!¦ þ !_„ þ ×›! î ¦ þy † Ð ~ îû ! e « ëûyŸ # œ “ þy ! Šéœ þ™îûßþ™öìîûîû þ™ ! îûþ™ ) îû „ þÐ xy !” xyëÅ ¢› yöì ‹ = îû &£ z ! ŸÇþyíÅ # ! ŸÖöì ” îû ² Ìî ’“ þy ç öG ¤ þy „ þ x˜ % ëyëû # “ þyöì ” îû î ’ Å ! ˜ ’ Åëû „ þöìîû !” öì “ þ˜Ð
” ëûy˜öì¨îû ~£ z îÄy … Äyîû šþöìœ ! îÊ ! ÝþŸŸ !_« xyîû ¦ þyîûöì “ þîû þ™öìÇþ › Dœ ‹ ˜ „ þ îû £ zœ ˜y – öë › ˜Ýþy !„ þ˜y îÊyáþ ¢› y ‹# îûy › öì˜ „ þîûöì “ þ˜Ð ~„ þÝþy ² Ìy ‰ þ # ˜ vþz §¬“ þ “ þîû › yöì˜îû ¢¦ þÄ “ þy ëy x • Äydöì ‰ þ “ þ˜yëû ö “ þy îöìÝþ £ z – ¢ y ‚ ßþ ñ ,!“ þ „ þ öÇþöìe ~ î ‚ ¢ y › y !‹„ þ öÇþöìeç ö ¢ îûy – ëyîû ¦ þy ¡ ìy x˜Ä ¢ î ¦ þy ¡ ìyîû vþzê ¢ ßþ º îû * þ™ – “ þyîû › Dœ ! îÊ ! ÝþŸ !„ þ „ þöìîû „ þîûöì “ þ þ™yöìîûÚ › y˜ % öì ¡ ìîû › öì • Ä ~£ z ö ‰ þ “ þ˜y ”,‘ þü ›) œ „ þîûyîû ‹ öì˜Ä îûy › öì › y £ öì˜îû þ™í x˜ %¢ îû ’ „ þöìîû ” ëûy˜¨ç ! îÊ ! ÝþöìŸîû ¢›„ þÇþ £ öìëû çàþyîû îy ’# ² Ì ‰ þyîû „ þîûöì “ þ íyöì „ þ˜ – ~“ þmyîûy “¤ þyîû vþzöìjŸÄ ¦ þyîû “ þî ¡ Åöì ì „ þ £ zöìëûyöìîûyþ™ îy˜yöì˜y ! Šéœ ˜y – vþzöìjŸÄ ! Šéœ þ™ ! Øþöì › îû „ þyöìŠé @ ùÌ £’# ëû £ öìëû çàþyÐ ! îÊ ! ÝþŸ „ þ “, Åþ „ þ xy £ z˜ „ þöìîû !£ ¨ % îû #!“ þ˜ #!“ þîû î ” œ !“ þ ! ˜ xþ™Šé¨ „ þîûöì “ þ Öîû & „ þöìîû˜ ~ î ‚ þ™ ! Øþöì › îû ² ÌŸ ‚¢ y „ þîûy ç !… ÊÞÝþy˜ £ öìëû ëyçëûy öíöì „ þç !“ þ ! ˜ !£ ¨ % öì ” îû ! ˜îûhßþ „ þîûöì “ þ Öîû & „ þöìîû˜Ð !£ ¨ % öì ” îû !“ þ ! ˜ öîyGþyöì “ þ Öîû & „ þöìîû˜ öë þ™ ! Øþöì › îû öë ¢ î !‹! ˜ ¢ ö ” öì … xy ‹ “ þyîûy ›%? þ £ öìëû ëyöìFŠé – ö ¢¢ î !‹! ˜ ¢ ² Ìy ‰ þ # ˜ ¦ þyîûöì “ þ £ z ! ŠéœÐ x “ þƒþ™îû !… ÊÞÝþy˜ £ öìëû ëyçëûy !£ ¨ % öì ” îû ! îöìŸ ¡ ì „ þöìîû xFŠ % éêöì ” îû !£ ¨ %• öì › Åîû xhsþ ¦% Åþ _« „ þîûöì “ þ !“ þ ! ˜ òÖ ! kþó ² Ìíyîû ² Ì ‰ þœ˜ „ þöìîû˜ – ë !” ç ~› ˜ ö „ þy˜ !„ þŠ % é !£ ¨ % Ÿyöìßþf ö˜ £ zÐ xyþ™y “ þ ”, öìÜT ~£ z Ö ! kþ xyöì¨yœöì˜îû vþzöìjŸÄ ! Šéœ !… ÊÞÝþy˜ £ öìëû ëyçëûy !£ ¨ % öì ” îû þ™ ˜îûyëû % !£ ¨ % öì “ þ þ™ ! îû ’“ þ „ þîûy – !„ þlsþ îyhßþöìî “¤ þyîû ‹#! î “ þyîßþiyëû ~ î ‚ “¤ þyîû ›,“% þÄîû þ™öìîûç Ö ! kþ xyöì¨yœöì˜îû „ þ › Å # öì ” îû ›) œ œÇþÄ ! Šéœ ›%¢ œ › y˜ ~ î ‚ ! Ÿ … Ð 1875 ¢ yöìœ ” ëûy˜¨ þ™yOyöìîîû ö ¢£ z ² Ìöì ” öìŸ òxyëÅ ¢› y ‹ ó ² Ì !“ þÛþy „ þöìîû˜ öë … yöì˜ !£ ¨ % îûy ! Šéœ ¢‚… Äyœ ‡% Ð “¤ þyîû ›,“% þÄîû þ™îû xyëÅ ¢› y ‹ þ™yOyöìî £ z î !• Å “ þ £ öì “ þ íyöì „ þ ~ î ‚ „ þyœe « öì › îûy ‹÷ ì˜ !“ þ „ þ › yey þ™yëûÐ
„ þyœ •¹! ˜ ö ¢ öì ² WzÁ º îû 2017 ~„ þ ! î ‚ Ÿ î ¡ ìÅ “, þ “ þ # ëûô ‰ þ “% þíÅ ¢‚… Äy 75