PAUSE
Basit ve lezzetli vegan tarifleri
Beş yıldır et yemeyen, son iki yıldır da vegan olan Ali Atakay, bize neden vegan
olduğunu, Türkiye’de vegan olmanın zorluklarını anlattı ve kolayca yapılabilecek iki
vegan yemek tarifini paylaştı: Yulaflı kurabiye ve falafel.
Ali Atakay (20)
Mütercim Tercümanlık,
Boğaziçi Üniversitesi
248 sn
Y
emek yapmaya çocukluğumdan beri ilgim
vardı. Daha ben 10, kardeşim 5 yaşındayken,
annem de işteyken evde börek açmıştık.
Kendimize de nasıl güveniyoruz ama,
yufkayla yapmak yerine gidip fırından mayalı hamur
almıştık. Oturduk yer sofrasına ben hamuru
açıyordum, kardeşim içini dolduruyordu. Annemden
gördüğümüz kadarıyla yaptık. İki küçük çocuğa göre
baya güzel olmuştu börekler, fakat mutfak savaş
alanına dönmüştü.
Lisede de Budizm’e, yogaya ve meditasyona ilgi
duymaya başlayınca bazı şeyleri sorgulamaya ve
düşünmeye başladım. Hepimiz koca bir evreni
içimizde barındırıyoruz ve bu evrenin bir parçasıyız.
Eğer hepimiz uyum içinde bir bütünü oluşturuyorsak,
canlılara zarar vermek, kendimize de zarar vermek
anlamına geliyor demektir. Ve ben ne canlılara, ne
evrensel harmoniye ne de kendime zarar vermek
istiyordum. Tüm bunları düşündükçe beslenme
biçimim yavaş yavaş veganlaşmaya başladı. 6 ay
38
boyunca “deneme sürümü” gibi bir dönemden geçtim.
O dönem boyunca hep yememeyi tercih ediyordum
ama anneannemin içli köftelerine hayır diyecek erdemi
de gösteremiyordum. Sonra bir gün ne olduysa, önüme
koyulan kuzu etini reddettim ve bir daha et yemedim.
Türk mutfağı her ne kadar et ağırlıklı gibi görünse
de sayısız vegan/vejetaryen seçenek de sunuyor.
Hepsinden önce Türkiye’de taze meyve sebzeye ulaşım
oldukça kolay. Sayısız meze ve birbirinden lezzetli
zeytinyağlılar da cabası. Adanalı olmamdan dolayı
insanların en çok sorduğu soru “Adana’da nasıl vegan
beslenebildin?” oluyor. Meyvenin, sebzenin bol ve ucuz
olduğu bir yerde vegan beslenmekten daha kolay ne var
ki? Bir de ailemle yaşıyordum. Anneannemin içli
köfteleri gibi ıspanaklı köfteleri de meşhur, hem lezzetli
hem vegan. Annem de bol bol zeytinyağlı yapıyordu
benim için. O yapmadığı zaman ben yapıyordum.
Hatta bazen kardeşim “Anne sen yapma bu yemeği,
abim yapsın boynuz kulağı geçti” diye anneme takılır.
Ama Türkiye’de vegan olmanın kolaylıkları olduğu
gibi zorlukları da var. Örneğin dışarda yemek yemek
oldukça zor. Çoğu insanda vegan/vejetaryen bilinci
olmadığı için zaman zaman komik durumlar
yaşayabiliyorsunuz. Yazın arkadaşlarımla
bisikletlerimize binip Rumeli Feneri’ne gitmiştik. O
kadar yoldan sonra çok acıktık. Zeytinyağlı ev
yemekleri yapan bir yere oturduk. Vitrinde daha önce
hiç görmediğim (hafif sarımsı, şerbetli) bir türk tatlısı
gördüm. Mekanın sahibine içinde süt ürünü var mı
diye sordum ve “Süt ürünü yok” cevabını aldım. Ne
koyduklarını sorunca, “Kaymak ve tereyağı var” dedi.
Hem kasiyer hem biz kıkırdamaya başladık, adama
“Ama kaymakla tereyağı da süt ürünü” deyince adam
5-10 saniye bizden kopup derin düşüncelere daldı. Bir
kere de menüsünde vegan seçenek olan bir restoranda
vegan tabağı söylemiştim, yanında yoğurt da getirdiler.
“Ben yoğurt istememiştim” diye belirtince garson “Bu
vegan menü işte, yoğurt da vegan” diye ısrar etmişti.
Bazen böyle durumlarda “Alerjim var” yalanını
kullanıyorum. “Süt ürünlerine alerjim var eğer içinde
varsa yiyemem” diyerek. Çoğu zaman daha kolay
anlaşmayı sağlıyor.
Bunların dışında, veganlık mutfakta vakit geçirme
önkoşulunu yanında getiriyor (eğer yüksek bir geliriniz
yoksa). Yemek yapmak Zen Budizm’inin içine de
girmemle birlikte daha bilgelik içeren ve meditatif bir
eylem halini aldı. Zamanla yemek yapmak bir nevi
sanata, felsefeye, içinde bilgelik barındıran bir eyleme
dönüştü. Yemekleri veganlaştırmak —bununla birlikte
basitleştirmek— hayatımın bir parçası haline geldi.
Özellikle basitleştirmek, yaşadığımız karmakarışık
dünyada kaybolup giden, hor görülen bir şey olarak
algılanıyor. “Balla marine edilmiş soya soslu portakallı
Julyen Tavuk Külbastı” gibi ismi kendinden büyük
karmakarışık yemekler, ismi de kendisi de oldukça
basit kısır, falafel, zeyinyağlı fasulye gibi yemeklere
tercih ediliyor. Ve bu tarz komplike yemekleri evde
yapmak oldukça zaman alıcı ve uğraştırıcı olduğundan
işin yemek yapma kısmını atlayıp sadece tüketme
kısmına geçiyoruz. Aşırı tüketim de sizi içinde
bulunmak istemediğiniz sistemlere sokuyor ve
üretmenin, bir şeyler yapmanın hazz