kad?nlar?m?z?n imecesi ile nöbetle?e transfer edilirmi?. Mersin’in Akdeniz evleri ve konaklar? avlular?nda ve bahçelerinde muhakkak bir süslü “havuz” bulunurmu?… Mozaik ve mermer malzemeden, f?sk?yeli, f?sk?ye alt?nda kenarlar? ovala?t?r?lm?? mermer tabakl?… Tabaklarda mevsim meyveleri ve ?i?elerde harbi limonata’lar, Tarsus tarz? ayran’lar. Havuzun kenar?nda teneke saks?larda reyhan, ful ve karanfiller… Mersinli merakl?lar?n ilk akvaryumu bu havuzlarm??… Bu havuzlar?n son örne?i Sankulüp bahçesinde idi… Garip sebeplerle y?k?l?rken mermerlerin a?lama seslerini duyanlar varm??. Ve hangi esnaf ve sanatkârlard? topraktan su küpleri, su testileri, su kaplar? yapanlar… Ve hangi toprakt? o e?yalar? var eden… Efrenk Deresi çamuru mu? Deli Çay çamuru mu? Mezitli Çay? çamuru mu? Mersin Cumhuriyet Meydan? kaz?lar?nda bulunan toprak kap depolar? hangi susuz zamanlar?n tüccarlar?na aitmi??
Zaman sürecinde “musluk”da ithal edilmi?ti Mersin’e… Kösele contal?, sar? metalden… Musluklar, mutfaklar?n su depolar?n alt k?sm?na monte edilirmi? ve ço?unlukla hane halk? çömelerek su’yun nimetlerinden yararlan?rlarm??… Furkan suresindeki “ölü topra?a can vermek” ad?na su’dan yararlanma için siz deyin Efrenk (Müftü) Deresi’nden, ben diyeyim Deli
Çay’dan, o desin Mezitli Çay’?ndan, Çavu?lu Deresi’nden çevreye kaz?lan “ark”larla, “terazi”lerle iptidai bent’lerle aktar?lan su; sokak ba?lar?ndaki, cami giri?lerindeki, meydanlardaki ama havuzlu, ama tulumbal?, ama musluklu çe?me’lere “sebil” olarak, büyük bir k?sm? ise tarlalara aktar?l?rm??. Berberlerde çe?me yokmu?, berber taslar? varm??. Tasa çene dayan?r, ?ap ?up yanaklar y?kan?rm??… Abdest almak için özel ibrik ve le?enler çeyiz olarak getirilirmi?. Bu zamanlardan yadigar Bezmi Alem Valide Sultan’?n 1860 y?l?nda Mersin’e arma?an?, o zamanlar denize birkaç metre mesafede kumsal kenar?na yap?land?r?lan Eski Cami kö?esindeki “çe?me”dir. Bu çe?menin mermer kitabesindeki Osmanl?ca söylemleri günümüz diline çevirerek çe?menin yan? ba??na bir levhaya kim yans?tacak? Yaz aylar? ise muhakkak “ya?mur duas?na” ç?k?l?rm??. Furkan suresi an?larak. Kilise’lerdeki, havralardaki cemaat de bo? durmaz, bildikleri dua’larla, ilahilerle, koro’lar? ile çok sesli ya?mur duas?n? tamamlarlarm??. Ya?mur dua ve ilahileri kar??l??? san?lsa bile bereketli ya?murlar al??ageldi?i minvalde ya?arm?? Mersin’e… Saçaklardan akan sular?n alt?na, avlulara kap kacaklar konur, “su” ile dolmas? beklenir ve o s?f?r km. Allah’?n suyu “ilaç” niyetine içilir ve saklan?r, fazlas? ile “ipek” çama??rlar? örselemeden özenle y?kan?rm??. Bir “Su” p?nar? sa?l?kl? ya?am ad?na kullan?l?rm??… Mersin’in 12 km. kuzeyinde eski Gözne yolundaki çam a?açlar? aras?ndaki üç p?nardan akan kükürtlü su “müshil” ve çamuru da “ten güzelli?i kremi” olarak kullan?l?rm??… Bu “?çme” hala var. Merakl?lar?na duyurulur. Mersin kentinin lojistik ticaret ba?lam?nda giderek zenginle?mesi ve buna ba?l? olarak burjuvazinin geli?mesi ile yap?land?r?lan konaklara, villalara “içme suyu”, Mersin’in 15 km. kuzeyinde Gözne yolu otobandan hemen giri?i do?u yamaçlar?ndaki “Buluklu” köyündeki p?narlardan getirilirmi?. Buz gibi ve tertemiz “Su” tenekelerle at, kat?r
?ÇEL SANAT KULÜBÜ BÜLTEN? / HAZ?RAN - TEMMUZ 2013
25