İyi Etik ve Uyum Programlarının ilave
getirileri de var:
Etik ve Uyum Programları etkin olarak uygu-
landığında emekler karşılığını veriyor ve prog-
ram hedeflerine ulaşılıyor.
Ethics Resource Center’in 2013 yılında yaptığı
Ulusal İş Etiği Anketi’ne (National Business
Ethics Survey) göre, iyi bir Etik ve Uyum Prog-
ramına sahip şirketlerde uygunsuzluğun %66
düştüğü görülmüş. Uygunsuzluğun yönetime
raporlanmasının ise %88 arttığı hesaplanmış.
Ayrıca uyumsuzluğun görülmeyen maliyetleri
de var. Bir işyerinde uygunsuzluk gözlemlen-
diğinde, çalışan bağlılığı %11 ve o şirkette
kalma niyeti ise %23 düşebiliyor (Corporate
Executive Board, Risk Clarity Quarterly: Un-
derstanding the True Costs of Misconduct,
Arlington, VA: Corporate Executive Board,
2013).
Yüksek Kaliteli Etik ve Uyum Programlarının
bileşenleri:
Bir etik ve uyum programının yüksek kaliteli
olmasının nasıl sağlanabileceğini yanıtlama-
ya çalışan geniş bir literatür ve çok sayıda iyi
uygulama örnekleri mevcut. Bunlardan öne
çıkanlarından bir tanesi IBE’nin (Institute of
Business Ethics) “İş Etiği Çerçevesi”. Bu çer-
çevenin iki ana unsuru var;
1) Etik Değerler
2) Etik Program
Etik değerler; organizasyonun amaç, iş mo-
deli, strateji, yönetişim, etik politikası ve karar
süreçlerinde yansımasını bulur.
Etik program ise bu değerlerin organizasyon
kültürüne işlemesi için gerekli ortamı oluştu-
rur. Etik programın alt bileşenleri şöyle sırala-
nabilir:
a) Etik Kod
b) İletişim ve Dahil Etme
c) Eğitim ve Uygulama,
d) Liderlik, Destekleyici, Sesini Yükseltme
Ortamı
e) Risk Değerlendirmesi ve takip
Etik değerler ve etik program, açık ve sorum-
luluk sahibi bir kültür oluşturarak iş değerleri
ile birleştiğinde davranış ve fiilleri etkiler. Tüm
bunların sonucunda artan güven ile birlikte
itibar, finansal ve operasyonel performansı
iyileştirir.
İç soruşturmalar ve iç denetim:
Maalesef yüksek kaliteli bir etik uyum prog-
ETIK DEĞERLER VE
ETIK PROGRAM,
AÇIK VE
SORUMLULUK
SAHIBI BIR KÜLTÜR
OLUŞTURARAK
IŞ DEĞERLERI ILE
BIRLEŞTIĞINDE
DAVRANIŞ VE
FIILLERI ETKILER.
TÜM BUNLARIN
SONUCUNDA
ARTAN GÜVEN ILE
BIRLIKTE ITIBAR,
FINANSAL VE
OPERASYONEL
PERFORMANSI
IYILEŞTIRIR.
ramı olan kurumlarda dahi etik ve uyum so-
runları ile suiistimal, uygunsuzluk ve uyum-
suzluk vakaları yaşanabilecektir. İyi dizayn
edilen bir etik ve uyum programında, bu gibi
durumlarda yapılması gerekenler de düşü-
nülmüş ve tanımlanmıştır. Bu noktada önemli
olan hususlar;
Etik ve uyum uygunsuzluklarında ne yapı-
lacağına dair politika ve prosedürlerin net ve
tanımlı olması,
l Yöneticilerin böyle bir durum ile karşıla-
şıldığında ne yapmalarını gerektiğini bilecek
tecrübe ve bilgi birikimine sahip olması,
l Kurumda, soruşturmanın zamanında,
kapsamlı ve adil bir şekilde yürütülmesini
sağlayacak soruşturma prosedürünün�����
mev-
cut olması,
l Soruşturmayı objektif ve gerekli soruşturma
teknik ve yetkinliklerine sahip iç denetim biri-
minin gerçekleştirmesi,
l Soruşturmayı yürütecek olan iç denetim
biriminin kurum içi bağımsızlığının sağlanmış
olması,
l Kurumun “misilleme yasak” prensibine
sahip olması ve tüm çalışanların bundan ha-
berdar olması,
l Sorunu aktaranların misillemeden ve diğer
potansiyel olumsuzluklardan korunduğuna
emin olunması,
l Sonuç ne olursa olsun sorunu aktaranlar ile
ilgili disiplin kararı alınmaması,
l Soruşturmanın sorunu aktaranların moti-
vasyonuna değil konuya odaklanması,
l Kurumun gerektiğinde, üst yöneticiler de
dahil, gereken disiplin kararlarını alabilmesi,
l Soruşturma ile ilgili süreç bilgisi ve sonuç-
larının (mümkün olan hallerde) sorunu akta-
ranlar ile paylaşılması,
l Etik ve uyum kontrol programının gerekli
paydaşlar (Yönetim Kurulu Komiteleri vd.) ile
bilgilendirme ve raporlama pratiğinin olması,
l İç denetimin hazırladığı raporlarda kök
neden analizlerinin, tekrar etmemesi için
önerilerin ve iç iyileştirmelerinin de mevcut
olması,
l Alınan karar ve aksiyonların etkin takip edil-
mesi
l
Yetkin bir iç denetim birimi yüksek kaliteli bir
etik ve uyum programının kurulması ve uygu-
lanması ile gereken hallerde soruşturmaların
zamanında, doğru, etkin, adil ve tarafsız ola-
rak icrasında kurumların en önemli desteği
ve kaynağıdır.
19