INmagazine Sayı 7 (Temmuz, Ağustos, Eylül) | Page 32
D O S Y A / Etik ve Uyum
30
T
ürkiye, tarihinin en önemli travmalarından birini yaşıyor. Bu travma, zaman geçtikçe ve nedenleri
anlaşıldıkça daha da derinleşiyor.
İş, siyaset, spor ve sanat gibi toplumun her seviyesinde uzun bir
süredir devam eden güven bunalımı farklı bir
faza geçerken, siyasiler, medya ve sivil toplum
kuruluşları yaşananların nedenlerini bir çok
yönüyle tartışıyor ve daha uzun bir süre tartışacaklar gibi görünüyor. Çok yüksek sesle olmasa da geçmişe ilişkin özeleştiriler yapılmakla
birlikte, kimse yüksek sesle “etik davranmadık”, “dürüst olmadık”, “davranışlarımızı kanunlara ve bizlerden beklenen doğrulara göre
yapmadık” eleştirisini yapmıyor, yapamıyor.
İçinde bulunduğumuz durum, son yıllarda
yaşadığımız bu güven bunalımının nedenlerinin anlaşılması ve bu güvenin yeniden tesisi
noktasında, yaşananların kurumsal yönetim,
iş etiği, itibar, dürüstlük ve uyum gibi evrensel unsurlar açısından analiz edilmesini gerekli
kılıyor.
YOLSUZLUK RİSKİ VE ETİK & UYUM
İş dünyasında etik, dürüstlük veya uyum denildiğinde akla gelen en kritik konular suiistimal ve yolsuzluk. Buna çok da şaşırmamak
gerekiyor. Zira kurumların karşılaşabileceği ve
etkisi en yüksek olan riskler, suistimal ve yolsuzluk riskleri. Günümüzde özel şirketlerde
yaygınlaşmaya başlayan ve tarihçesi Amerika
Birleşik Devletleri’nin “Federal Sentencing
Guideline”ına dayanan etik ve uyum prog-
YOLSUZLUK,
SADECE BİR
KURUMUN
KASASINDAN
PARASININ
ÇALINMASI
DEĞİLDİR. ÇIKAR
ÇATIŞMASINI
İÇEREN YANDAŞLIK
(KRONİZM),
KAYIRMACILIK
(NEPOTİSM),
İLTİMAS GEÇME
VEYA AŞİRET,
HEMŞERİLİK VEYA
DİNİ TOPLULUK
BAĞLARININ
YARATTIĞI
BASKILAR
SONUCU OLUŞAN
MOTİVASYONLARIN
NEDEN OLDUĞU
GÖREVİN KÖTÜYE
KULLANILMASI
EYLEMLERİ DE
YOLSUZLUKTUR.
ramları, temelinde kurumların çalışanlarından
beklediği davranışları, yani “uyum” kavramını
ortaya koyuyor. “Uyum”u da sadece “kanunlara uyum” olarak dar kapsamda anlamamak
gerek. Buradaki uyum, kanunlara uyumun
ötesinde o şirketin beklediği davranış kodlarını ortaya koyan çok daha geniş bir kavram.
Sanırım bu yaklaşımın arkasında, kanunlara
uyumun çoğu zaman tek başına bir anlam ifade etmediği, temelde bir şirkette etik ve doğru
olanının yapılmasını her şeyin önüne koyan bir
kurumsal kültür yaratma isteği var. Yaratılmak
istenen bu kurum kültürü ile de suistimal ve
yolsuzluk riskleri asgari düzeye indirilmeye çalışılıyor.
TÜRKİYE’DEKİ YOLSUZLUK ALGISI
YÜKSEK!
Türkiye’deki güven bunalımının ağırlıklı olarak
yolsuzluk ve neden olduğu yozlaşmadan kaynaklandığını düşünenlerdenim. Türkiye’deki
yolsuzluk gerçeğini anlamak adına aşağıda
detaylarını vereceğim üç araştırmadan bahsetmek istiyorum.
Uluslararası Şeffaflık Derneği:
Yolsuzluk Algı Endeksi
Yatırımcıların bir ülkeye yatırım yapmadan
önce yolsuzluk risk analizine ilişkin ilk baktığı endeks Uluslararası Şeffaflık Derneği tarafından yapılan araştırmalar ile hazırlanan
“Yolsuzluk Algı Endeksi”dir. Bu endeks, son
yıllarda Türkiye’de yolsuzluk algısının oldukça
yüksek olduğunu, hatta durumu en fazla kötü-