INmagazine Sayı 7 (Temmuz, Ağustos, Eylül) | Page 32

D O S Y A / Etik ve Uyum 30 T ürkiye, tarihinin en önemli travmalarından birini yaşıyor. Bu travma, zaman geçtikçe ve nedenleri anlaşıldıkça daha da derinleşiyor. İş, siyaset, spor ve sanat gibi toplumun her seviyesinde uzun bir süredir devam eden güven bunalımı farklı bir faza geçerken, siyasiler, medya ve sivil toplum kuruluşları yaşananların nedenlerini bir çok yönüyle tartışıyor ve daha uzun bir süre tartışacaklar gibi görünüyor. Çok yüksek sesle olmasa da geçmişe ilişkin özeleştiriler yapılmakla birlikte, kimse yüksek sesle “etik davranmadık”, “dürüst olmadık”, “davranışlarımızı kanunlara ve bizlerden beklenen doğrulara göre yapmadık” eleştirisini yapmıyor, yapamıyor. İçinde bulunduğumuz durum, son yıllarda yaşadığımız bu güven bunalımının nedenlerinin anlaşılması ve bu güvenin yeniden tesisi noktasında, yaşananların kurumsal yönetim, iş etiği, itibar, dürüstlük ve uyum gibi evrensel unsurlar açısından analiz edilmesini gerekli kılıyor. YOLSUZLUK RİSKİ VE ETİK & UYUM İş dünyasında etik, dürüstlük veya uyum denildiğinde akla gelen en kritik konular suiistimal ve yolsuzluk. Buna çok da şaşırmamak gerekiyor. Zira kurumların karşılaşabileceği ve etkisi en yüksek olan riskler, suistimal ve yolsuzluk riskleri. Günümüzde özel şirketlerde yaygınlaşmaya başlayan ve tarihçesi Amerika Birleşik Devletleri’nin “Federal Sentencing Guideline”ına dayanan etik ve uyum prog- YOLSUZLUK, SADECE BİR KURUMUN KASASINDAN PARASININ ÇALINMASI DEĞİLDİR. ÇIKAR ÇATIŞMASINI İÇEREN YANDAŞLIK (KRONİZM), KAYIRMACILIK (NEPOTİSM), İLTİMAS GEÇME VEYA AŞİRET, HEMŞERİLİK VEYA DİNİ TOPLULUK BAĞLARININ YARATTIĞI BASKILAR SONUCU OLUŞAN MOTİVASYONLARIN NEDEN OLDUĞU GÖREVİN KÖTÜYE KULLANILMASI EYLEMLERİ DE YOLSUZLUKTUR. ramları, temelinde kurumların çalışanlarından beklediği davranışları, yani “uyum” kavramını ortaya koyuyor. “Uyum”u da sadece “kanunlara uyum” olarak dar kapsamda anlamamak gerek. Buradaki uyum, kanunlara uyumun ötesinde o şirketin beklediği davranış kodlarını ortaya koyan çok daha geniş bir kavram. Sanırım bu yaklaşımın arkasında, kanunlara uyumun çoğu zaman tek başına bir anlam ifade etmediği, temelde bir şirkette etik ve doğru olanının yapılmasını her şeyin önüne koyan bir kurumsal kültür yaratma isteği var. Yaratılmak istenen bu kurum kültürü ile de suistimal ve yolsuzluk riskleri asgari düzeye indirilmeye çalışılıyor. TÜRKİYE’DEKİ YOLSUZLUK ALGISI YÜKSEK! Türkiye’deki güven bunalımının ağırlıklı olarak yolsuzluk ve neden olduğu yozlaşmadan kaynaklandığını düşünenlerdenim. Türkiye’deki yolsuzluk gerçeğini anlamak adına aşağıda detaylarını vereceğim üç araştırmadan bahsetmek istiyorum. Uluslararası Şeffaflık Derneği: Yolsuzluk Algı Endeksi Yatırımcıların bir ülkeye yatırım yapmadan önce yolsuzluk risk analizine ilişkin ilk baktığı endeks Uluslararası Şeffaflık Derneği tarafından yapılan araştırmalar ile hazırlanan “Yolsuzluk Algı Endeksi”dir. Bu endeks, son yıllarda Türkiye’de yolsuzluk algısının oldukça yüksek olduğunu, hatta durumu en fazla kötü-