INmagazine Sayı 6 (Nisan, Mayıs, Haziran) | Page 17

Yasası), Amerikan yasasının uğradığı bazı
eleştirilere cevap verir gibi 2010 yılında çık-
tı. Herşeyden önce rüşveti kamu ya da özel
diye ayırmadı; her türlü rüşveti kapsamına
aldı. Kanun, yalnızca yabancı ülkelerde rüş-
vet ve yolsuzluk suçu işleyenleri değil, Bir-
leşik Krallık’ta bu suçları işleyenleri de kap-
samında tuttu. Rüşvet ya da kolaylaştırıcı
ödeme ayrımı yapmadı, küçük ya da büyük
miktarda demeden tüm uygunsuz ödemele-
ri rüşvet kapsamında değerlendirdi.
Ayrıca şirket bünyesinde rüşvet verilmesini
önlemekte başarısız olmayı da suç tanımına
dahil etti. Rüşvet suçu ticari organizasyon
ile “ilişkilendirilebilecek bir kişi” tarafından
işlendiğinde, ticari organizasyonun “üst
düzey yöneticileri”nin de sorumlu tutulabi-
leceklerini ve bu suç hangi ülkede işlenirse
işlensin suç sayılacağını kapsamına ekledi.
Ticari organizasyonla ilişkilendirilebilecek
kişi tanımını da ticari organizasyonun çalı-
şanları, iştirakleri, acenteleri vb. olarak ör-
nek yoluyla izah etmeye çalıştı.
Bu suçtan sorumlu tutulabilecek üst düzey
yöneticilerin ise ancak “Yeterli Nitelikte Rüş-
vet Önleme Prosedürleri”nin (“adequate pro-
cedures”) suçun işlendiği tarihte uygulandı-
ğını, buna rağmen rüşvetin önlenemediğini
savunma olarak ileri sürebileceklerini be-
lirtti.
YETERLİ NİTELİKTE RÜŞVET ÖNLEME
PROSEDÜRLERİ NELERDİR?
UKBA için de Adalet Bakanlığı bir Uyum
Programı Kılavuzu hazırladı. Bu kılavuzda,
şirketlerin aşağıdaki önlemleri almalarının
savunmalarını yapmalarında işlerine yara-
yabileceğinden bahsedi ldi:
Risk değerlendirmesi: Ticari organizasyon
çalıştığı coğrafyadaki ve piyasadaki iç ve dış
risklerini periyodik olarak değerlendirmeli
ve onların farkında olmalıdır. Riskleri önle-
yici politika ve prosedürler, yazılı olmalı ve
BIRLEŞIK KRALLIK’IN
YOLSUZLUK
YASASI (UKBA,
UNITED KINGDOM
BRIBERY ACT,
BIRLEŞIK KRALLIK
RÜŞVET YASASI),
AMERIKAN
YASASININ
UĞRADIĞI BAZI
ELEŞTIRILERE
CEVAP VERIR GIBI
2010 YILINDA
ÇIKTI. KANUN,
YALNIZCA YABANCI
ÜLKELERDE RÜŞVET
VE YOLSUZLUK
SUÇU IŞLEYENLERI
DEĞIL, BIRLEŞIK
KRALLIK’TA
BU SUÇLARI
IŞLEYENLERI DE
KAPSAMINDA
TUTUYORDU.
çalışanlara yeterli bir şekilde aktarılmalıdır.
Riskle orantılı prosedürler: Ticari organi-
zasyonların kendi içlerinde uyguladıkları
rüşvetle mücadeleyle ilgili kontrol sistem-
lerinin organizasyonun yapısı, faaliyet ko-
nusu, faaliyet yeri ve bu faaliyetlerini ger-
çekleştirirken yapmış olduğu işlemlerinin
niteliği ile orantılı olmadır. Bu alandaki iç
denetim sistemleri açık, pratik, ulaşılabilir
olmalı ve etkin bir şekilde uygulanmalıdır.
Üst düzey yöneticilerin ilkelere bağlılık-
ları: Uyum sorumluluğu, üst düzey yöneti-
cilerden başlar. Üst düzey yönetim, rüşveti
açıkça yasaklayan şirket kültürü oluştur-
malı, gerekli kuralları koymalı ve bu kültür-
den taviz verilmeyeceği konusunda sık sık
iletişim kurmalıdır.
Durum tespiti: Şirketler kiminle iş yaptığı-
nı bilmelidir.
l İş ortaklarının etik ve yasalarla uyumlu
olup olmadığının farkında olmalıdır.
l Kime, neden para ödediğini detaylı ola-
rak bilmelidir.
l İş ortaklarını tanımak için standart pro-
sedürler oluşturmalıdır.
l Sözleşmelerine rüşvet karşıtı maddeler
koymalıdır.
İletişim: Ticari organizasyonlar kendi içe-
risinde ve kendisi ile ilişkilendirilebilecek
kişilere rüşvetle mücadele prosedürlerinin
(bağışlar, nakit ödemeler, siyasi kuruluşlara
destek, hediyeler, temsil ağırlama, promos-
yon harcamaları, ihbar gereklilikleri) tam
olarak anlaşılması için bilgilendirme yap-
malı, eğitimler vermeli ve bu prosedürlerin
uygulanmasını sağlamalıdır.
Düzenli gözden geçirme: Uygulanan rüş-
vetle mücadele ve kontrol prosedürleri
düzenli olarak denetlenmeli, gözden ge-
çirilmeli ve güncel tutulmalıdır. Finansal
kontrollerin rüşvet konusunda hassas ve
şeffaf olduğundan emin olunmalı, politika-
ları değerlendirilmeli, dışarıdan doğrulama
/ denetim alınmalıdır.
MUHTEMEL CEZALAR
Gerek FCPA, gerek UKBA’e uygun davran-
mamanın, oldukça önemli muhtemel ce-
zaları da bulunuyor. Bu cezalar, Amerikan
yargısı tarafından uzun yıllardır veriliyor,
İngiliz yargısı da 2014 yılı itibariyle bu
alandaki ilk cezalarını vermeye başladı.
Ceza sınırları şu şekildedir:
FCPA için: Rüşvet ve Yolsuzluk Hükümlerin-
de:
15