HUKUK
Yolsuzlukla
Bitmeyen Kavga
OECD çatısı altında yürütülen kurumsal çalışmalar ile üye ülkelerin konuyu iç hukuklarına nasıl
iktisap ettikleri ve ne şekilde uyguladıkları düzenli olarak gözetim ve denetim altında tutul-
maktadır. Keza OECD tarafından üye ülkelere bir takım tavsiyeler verilmekte, bu tavsiyelerin
ne şekilde ele alındığı da ayrıca gözetim ve denetim altında tutulmaktadır.
Yazan: Av. Uğur DEĞİRMENCİ
Ü
36
lkemizde yolsuzlukla mücadele konusunda çerçeve
bir yasal düzenleme bulunmayıp bu konudaki regü-
lasyonu oluşturacak ayrı bir idari otorite de bulun-
mamaktadır. Hal böyle olunca, gerekli kurumsal mekaniz-
maları tesis etmiş olan az sayıda firma hariç olmak üzere
ülkemizde faaliyet göstermekte olan çoğu firma açısından
yolsuzluk, hâlâ yeterince ilgi çekici değildir. Bir önceki ya-
zımızda yolsuzluk ve uyum ile ilgili dünya uygulaması ile
kurumların uyum programlarını oluştururken dikkate al-
maları gereken temel prensiplerden bahsetmiştik. Bu yazı-
mızda ise yolsuzlukla mücadele bağlamında temel hukuki
düzenlemeleri paylaşacağız.
Dünyadaki Düzenleme ve Uygulamalar
Ülkemizin de tarafı olduğu temel olduğu milletlerarası söz-
leşmeler (iç hukukuna iktisabı sırasıyla) şunlardır:
• 2000: OECD Konseyi - Uluslararası Ticari İşlemlerde
Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlen-
mesi Sözleşme (4815 s.k - RG:23956)
• 2003: Avrupa Konseyi – Yolsuzluğa Karşı Özel Hukuk
Sözleşmesi (4852 s.k – RG: 25088)
• Birleşmiş Milletler – Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı
Sözleşme UNTOC (4800 s.k – RG: 25014)
• 2004: Avrupa Konseyi – Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku
Sözleşmesi (5065 s.k – RG: 25352)
• Avrupa Konseyi – Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Ak-
lanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konmasına
İlişkin Sözleşme (5191 s.k – RG:25500)
•
2006: BM - Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi UNCAC
(5506 s.k – RG:26177)
OECD çatısı altında yürütülen kurumsal çalışmalar ile üye
ülkelerin konuyu iç hukuklarına nasıl iktisap ettikleri ve ne
şekilde uyguladıkları düzenli olarak gözetim ve denetim al-
tında tutulmaktadır. Keza OECD tarafından üye ülkelere bir
takım tavsiyeler verilmekte, bu tavsiyelerin ne şekilde ele
alındığı da ayrıca gözetim ve denetim
altında tutulmaktadır.
Bu kuralların şirketlere yansıması ise
ICC (Milletlerarası Ticaret Odası) eliyle
sağlanmaktadır. Kurumun yayımlamış
olduğu tavsiye kuralları işletmelere,
geçerli ulusal mevzuat ve başlıca
uluslararası yasal belgeleri temel
alarak, bir kendi kendini düzen-
leme yöntemi sunmak üzere ta-
sarlanmıştır[1]. Bu çerçevenin
en temel kaynağı ise kuşkusuz
yukarıda belirtilen milletlerara-
sı sözleşmeler sistemi ile örülen
hukuki altyapıdır. Kurum tarafın-
dan 2011 yılında yayımlanmış ve
halen geçerli olan Yolsuzluk Müca-
dele Kuralları kapsamında şirketler
açısından uygun davranış kurallarını,
bu kurallara uyumlu olarak faaliyetle-
rini sürdürmek amacıyla kabul etme-
leri gereken temel politikaları ve etik
programlarının olması gereken temel
unsurlarını düzenlemektedir.
Bu hukuki çerçeve içerisinde, yolsuzluk siyasi ve sosyal bo-
yutlarına ilaveten, serbest piyasadaki adil rekabetin önün-
de bir engel olarak görülmektedir.