FRITS Magazine 40 september 2015 maart 2015 | Page 80

OP WEG NAAR 125 JAAR PHILIPS

geschiedenis zelf er niet meer is om me aan te spiegelen. Er zijn alleen
nog sporen.
Verder moet ik toegeven dat ik al op jonge leeftijd – ik meen als
negentienjarige – geconfronteerd werd met flyers van de Morele Herbewapening (MH) bij ons thuis in de bus. Waarna ik in de pen klom
om in een ingezonden brief te pleiten tegen hun beginselen: absolute
eerlijkheid, reinheid, onzelfzuchtigheid en liefde. Zelfs Willem Drees
sr., die zich lange tijd onthouden had van een publiek oordeel over
MH, liet zich als Minister van Staat kritisch uit over de propagandacampagne van MH en achtte absolute onbaatzuchtigheid een irreëel
streven. Ik stond dus zeker niet alleen in mijn kritiek. Vrij Nederland
weigerde de advertenties van de MH. Adjunct-hoofdredacteur Jan
Eijkelboom noemde de ideologie van MH ‘kwaadaardige nonsens’,
omdat de propaganda gericht was tegen minderheidsgroeperingen zoals moderne kunstenaars, journalisten en homoseksuelen. A. Stempels,
hoofdredacteur van de ‘NRC’, weigerde de advertenties eveneens omdat ‘de grenzen van het onachtbare’ werden overschreden. Ook Mary
Zeldenrust-Noordanus, voorzitter van de Nederlandse Vereniging
voor Seksuele Hervorming, uitte kritiek op de duidelijke stellingname
van MH (waarvoor alleen absolute voor- en tegenstanders bestonden)
en keurde de toon van intolerantie in de advertenties publiekelijk af.
Kortom, mocht er bij mij al sprake zijn van vooringenomenheid, dan
deelde ik die in ieder geval met een aantal anderen. Overigens ben ik
nog steeds van mening dat dergelijke hoge en absolute eisen door de
MH niet aan mensen gesteld mogen en kunnen worden. Die zijn alleen weggelegd voor engelen en heiligen. Als je die eisen wel dwingend
stelt, leidt dat onherroepelijk tot hypocrisie.
Nu ben ik er – misschien voor velen vreemd –  wel van overtuigd dat
Frits dit alles serieus meende en zichzelf inderdaad die normen stelde.
Dat roept meteen een aantal vragen op ten aanzien van het handelen
van de onderneming in de tijd dat hij het er voor het zeggen had. Ik
denk dat er veel voor hem verborgen werd gehouden en dat het vertrouwen dat hij in mensen had ruim werd geschaad.
Ik geloof zonder meer dat hij niet op de hoogte was van de ‘illegale’
handel met de Sovjet-Unie, die hij – met uitzondering van medische
apparatuur – uitdrukkelijk verboden had. Officieel waren dat allemaal
leveringen aan Finland. Hoe valt absolute eerlijkheid te rijmen met financiële constructies via Luxemburg, Zwitserland en diverse exotische
eilanden (waaronder St.Maarten) die Philips net als andere multinationals – zoals we tegenwoordig haast iedere dag in de krant kunnen
lezen – gebruikte om belasting te ontwijken en/of te ontduiken? Veel
van die constructies waren al opgezet door vader Anton, vooral om
marktmacht te ontwikkelen en niet openlijk in conflict te komen met
de kartelwaakhonden in de diverse landen.  Ik ga er vooralsnog vanuit
dat het schimmige spel van de NV Boschlandt – waar overigens Bib
van Lanschot (voormalig hoofdlandendirecteur van Philips) de stroman-scepter zwaaide – gewoon voor Frits verborgen werd gehouden. 
Gelet op bovenstaande blijken mijn overtuigingen weldegelijk
subjectief of, omdat er toch nog regelmatig materiaal opduikt ‘zwak
objectief ’.
Van de volgende ‘onthulling’ enige tijd geleden geloof ik al helemaal
niks. In het tweede deel van de biografie van Gerard Reve, dat op 28
april 2010 verscheen onder de titel ‘De ‘rampjaren’ 1962-1975’, voert
auteur Nop Maas een zekere Henk van Essen op. Deze gewezen parti-

080

OVERZICHT, MET PRIORITEITEN AANDELEN