149
COLUMN
Verfhandelaar
en volksdichter
Op 24 september 1860, een maandag, werd onder grote belangstelling in het Park in
Rotterdam het standbeeld van de dichter Hendrik Tollens onthuld.
Vier jaar na zijn dood, in 1856, was Tollens nog ongekend populair. Het beeld was door
de Duitse beeldhouwer Jean Stracké, die zich in 1848 in Rotterdam had gevestigd,
voor 9000 gulden uit Carrarisch marmer gehakt. De onthulling ging gepaard met een
groot volksfeest. Vlaggen en bloemen versierden de stad, 260 muzikanten en zangers
begeleidden de plechtigheid die door koning Willem III werd verricht. De acht
coupletten van het volkslied vol vaderlandsliefde en vorstverering werden
aangeheven:
Wien Neêrlandsch bloed door d’aderen vloeit,
Van vreemde smetten vrij,
Wiens hart voor land en koning gloeit,
Verheff’ den zang als wij:
Hij stell’ met ons, vereend van zin,
Met onbeklemde borst,
Het godgevallig feestlied in
Voor vaderland en vorst.
Rien Vroegindeweij
is dichter en schrijver
en ontving in 2006 de
Erasmusspeld
Tollens had het geschreven en er een prijsvraag mee gewonnen. Na het ontstaan van
het koninkrijk in 1813 was er behoefte aan een nieuw volkslied. Het beviel niet
iedereen en uiteindelijk zong men toch liever over Wilhelmus, een prins van Duits
bloed die de Spaanse koning zo vereerd had.
In zijn jonge jaren had Tollens als een bronstig heertje erotisch getinte herdersliedjes
geschreven, die hij later als een jeugdzonde verwierp. Eenmaal opgeklommen tot
welgesteld Rotterdams burger, handelaar in verfstoffen, en daarnaast dichter voor de
grote en kleine burgerij, was hij de spreekwoordelijke brave Hendrik die overliep van
vaderlandsliefde, burgerzin en deugdzaamheid.
Kennelijk had het jonge koninkrijk behoefte aan stichtelijke verzen. Van een nieuwe
bundel van Tollens werden gemakkelijk 10.000 exemplaren verkocht. Maar
populariteit en roem zijn geen garantie voor onsterfelijkheid. Na de onthulling van zijn
standbeeld in Rotterdam en een monument op zijn graf in Rijswijk was het snel gedaan
met de nagedachtenis van de volksdichter.
Het marmeren beeld van de dichter bleek zelfs niet tegen een beetje vorst te kunnen
en werd ’s winters in een houten kist met stro ingepakt. Tot het in 1961 tegen de
kwalijke invloed van weersomstandigheden werd geïmpregneerd.
Als fabrikant van verven en aanverwante producten leeft de familienaam voort in het
merk Tollens. Als dichter bestaat Hendrik Tollens nog in de literaire Tollensprijs die
vijfjaarlijks wordt toegekend voor een oeuvre dat naar het oordeel van de jury de
hoogste literaire waarde bezit. In 2010 viel Jules Deelder de eer toe.
In zijn oude landhuis in Rijswijk is in het Tollenshuis een museum gevestigd. In het
Oude Noorden van Rotterdam vinden we de Tollensstraat. En we hebben zijn beeld in
het Park.
Als burgerlid van de Straatnamencommissie heb ik voorgesteld om de naam Park
(officieel zonder lidwoord) te veranderen in Tollenspark. Zodat niemand meer hoeft te
vragen of soms het park bij de Euromast, bij de Maastunnel, het Zocherspark of daar
ergens in West wordt bedoeld als we het over het Park hebben. Tot nu toe heeft mijn
voorstel geen meerderheid van stemmen gekregen.
RIEN VROEGINDEWEIJ