83
‘ En ?’, had Frank me na afloop gevraagd . ‘ Ik heb hanevel , Frank … ik móet naar Jan Dirk toe …’ Frank begreep het als geen ander . Zijn vriend Jan Dirk Stouten had zojuist op het podium verhaald over de transities in zíjn leven . Openhartig sprak hij over de invloed die de dood van zijn vader op zijn leven had gehad , over de problemen die zijn moeder dienaangaande had ondervonden , over het najagen van zijn droom om ooit de nieuwe Theo Koomen te worden en tenslotte over zijn carrièreswitch van een dienstverband bij RTV Rijnmond naar het ondernemerschap in Friends in Business en Recht uit Rotterdam ( RUR ) , dat hij samen met compagnon Jan Smit Rotterdams leven inblaast . De zaal was doodstil geworden toen Jan Dirk sprak over de inktzwarte periodes in zijn leven , over zijn twijfels en onzekerheden , maar ook over zijn herwonnen energie en ruimte voor nieuwe inzichten . Zijn kwetsbaarheid maakte hem nóg groter . Daar deed zijn gewichtsverlies van maar liefst 15 kilo niets aan af . Onbewust had ook Jan Dirk Van Morrison omarmd . Ik dacht aan diens You Gotta Make It Through The World . De tranen stonden in mijn ogen . Think they ’ re doing you wrong / But you got here on your own / You got to make it through the world if you can . Jan Dirk was Jan Rotmans ’ schot in de roos . Het raakte mij als schampschot . Mijn rusteloze ik , zelfstandig ondernemer van een internationale handelsfirma , boksend tegen mijn schrijvend alter-ego , voelde een verbondenheid met Jan Dirk . Dit was uiteraard de Heavy Connection waarop Van Morrison doelde . Nog voor Jan Dirks optreden werd , in de categorie Zoektocht Naar De Zelfkant Van De Eigen Ik Jos Harms op het podium uitgenodigd . Harms , een eigenzinnige Rotterdamse ondernemer , had vrijwillig voor een confrontatie met het leven gekozen : een letterlijk levensgevaarlijke autoreis van de Noordkaap naar de Zuidkaap . U slaat bij de Mauritanische hoofdstad Nouakchott linksaf , kijkt de dood in de ogen , begroet onder bedreiging van een kalashnikov een 15-jarige Malinese jongen met slechte bedoelingen , huilt tijdens de laatste kilometers uw ogen uit de schelpen en belandt als een herboren homo sapiens terug op het stukje aarde dat nog altijd Rotterdam heet , maar sinds zijn wonderbaarlijke from Cape to Cape voor Jos Harms toch voorgoed is veranderd . Ik liet de theorie van Rotmans op mij inwerken . Op zijn Rotterdams . Niet zweverig maar concreet , toepasbaar in every day life . De onafwendbaarheid van transitie , de natuurlijke drang van mensen om de transitie af te wijzen ( achtereenvolgens angst , verzet en actie ), om die vernieuwing vervolgens te omarmen . Wij hadden ooit angst voor de smartphone en kunnen nu niet meer zonder . Plannen voor de totstandkoming van een grootse Rotterdamse haven werden ooit bijna van de tekentafel geveegd door conservatieve angsthazen , en hetzelfde lot was De Kuip in de jaren 30 beschoren . Angst , verzet , actie . Als vierde voorbeeld voorspelde Rotmans , met de ernst van een dominee , dat onze levens over vijf jaar zijn doordrenkt met drones . Het onwennige gegrinnik in de zaal was veelzeggend … Frank had als advocaat van de duivel de vinger ( in ieder geval mijn vinger ) op de gevoelige plek gelegd : hoe verhield Rotmans ’ transitie-theorie zich tot onze verantwoordelijkheden jegens familie en medewerkers ? Weegt het navolgen van je eigen egocentrische droom op tegen de zorgplicht die met die verantwoordelijkheden samenhangt ? Rotmans pareerde de vraag door te stellen dat de geschiedenis ons heeft geleerd dat transitie een wetmatig gegeven is dat verder gaat dan de vraag of zij al dan niet wenselijk is . De transitie is er en als zij er niet is , dan is zij aanstaande . Ik slikte . Op het podium stond de vleesgeworden Rotterdamse versie van Bob Dylan die de revolutie al in 1964 voorspelde toen hij The Times They Are a-Changin schreef .
Op bedrijfsmatig niveau heet het dat regeren vooruitzien is . Rotmans kreeg het Walhalla muisstil : ‘ Beheers de transitie met de schaduwlijn : de eerste lijn is de vertrouwde manier van werken , maar het is zaak daarnáást ( lees : gelijktijdig ) een tweede lijn te ontwikkelen . Een tweede lijn heeft het vizier gericht op de toekomst en vraagt om dienend en authentiek leiderschap . Vooruit naar vroeger !’ Uit onderzoek blijkt dat bedrijven die openstaan voor disruptie ( in letterlijke zin ontwrichting betekenend ) een aanzienlijk grotere kans hebben om te overleven .’
‘ Leve de ironie dat deze wereldhit van Heintje uit 1967 deze avond over vernieuwing had ingeluid ’
Met de behendigheid van een magiër had Rotmans het podium veranderd in een levensgrote spiegel . We zagen een reflectie van onszelf , maar hoopten reflexiviteit te zien , volgens Rotmans ‘ een zoektocht naar diepere drijfveren en een innerlijk kompas ’. Professor Rotmans (‘ zeg maar Jan ’) had van zijn theorie een filosofie gemaakt . Ik kon geen kant op . Mijn kennis , opgedaan in 48 levensjaren , bleek te begrensd en vooral te bevooroordeeld om gaten te kunnen schieten in zijn doctrine die zo doorwrocht in elkaar zat dat de ziel onder mijn armen ongemakkelijk aanvoelde . Het wilde eruit , maar had geen idee in welke richting . De stilte was nog niets vergeleken met de geluidloosheid die als een sluier over Theater Walhalla viel toen Rotmans openhartig begon te vertellen over zíjn periode van transitie . Terwijl Van Morrison in mijn oor zong ( There ’ s something going on / It fills you up , it fills you up , it fills you up ...), vertelde Rotmans over de huiveringwekkende val van zijn fiets tijdens de afdaling van de Aubisque in 2004 . Zijn gezicht lag in gruzelementen . Dankzij zijn helm , een last-minute cadeau van zijn moeder die zich zorgen had gemaakt over het onverantwoordelijke fietsgedrag van haar zoon , leefde hij überhaupt nog . Het ongeval hield hem maandenlang aan het bed gekluisterd . Het leidde onvoorzien zíjn periode van transitie in . De fysieke pijn was hevig , maar de mentale pijn was vele malen heviger nadat zijn zoontje zijn geruïneerde gelaat had vergeleken met dat van een monster . Zag hij zijn val , desondanks , als zijn redding ? Het publiek hing aan zijn ooit gehavende lippen toen Jan het woord Kairos in zijn nog altijd gehavende mond nam . ‘ Onze levens worden spijtig genoeg gedicteerd door de Chronos , de kloktijd ’, zei hij op rustige maar doordringende toon . ‘ De zoektocht naar je eigen ik vergt daarentegen Kairos : tijd vrijmaken voor zelfreflectie , concentratie en bezinning .’ Als fanatiek wielrenner ( winnaar bronzen medaille Ronde van Kralingen B-Klasse Zondagfietsers , uitgereikt door Friend in Business Ivo Opstelten zelve !) voelde ik weer een Heavy Connection , dit keer met de fietser Jan Rotmans