98
PAUL NOBLE EXPOSEERT DIT VOORJAAR IN HET MUSEUM. HIER BESTUDEERT HIJ ZIJN EIGEN WERK
Kwaliteit op hoog niveau
Sjarel Ex heeft op een heel eigen wijze een interpretatie gegeven aan de
impulsen van Beeren: kwaliteit op hoog niveau, over een breed vlak, want
het gaat in de Beschaving om meer dan actualiteit. Geschiedenis speelt
een intrigerende rol. Boijmans heeft de afgelopen jaren (ook) gescoord
met exposities van kunst uit het verleden, vaak in een voorbeeldige
setting.
Ex heeft meer punten
gescoord dan vrijwel al zijn
Nederlandse collega's
Ei van Ex
Ik heb Sjarel Ex hoog zitten en vind het onbegrijpelijk dat Amsterdam hem
nu niet naar het Stedelijk haalt, na de weinig opwindende avonturen met
de inmiddels vertrokken buitenlandse directeuren Beatrice Ruf en
daarvoor Ann Goldstein. Het zou jammer voor Boijmans zijn, maar gunstig
voor het imago van Nederland in de internationale scene. Over Ruf en
Goldstein werd eigenlijk alleen in Amsterdam met bewonderende
stemverheffi ng gesproken. Ex heeft in het verleden meer punten
gescoord dan vrijwel al zijn Nederlandse collega’s. Het ei van Ex zoals
Marco Hendriks het gebouw onlangs in Friends in Business omschreef,
wordt niet alleen een bewaarplaats van kunstwerken, maar ook een
publiekstrekker van jewelste, als het in 2019 in gebruik wordt genomen.
Kunstzinnige visie
Tijdens mijn meest recente gesprek met Sjarel Ex noemde ik Joseph Beuys
en Andy Warhol de twee belangrijkste kunstenaars uit de tweede helft
van de twintigste eeuw. Een gratuite opmerking, ik geef het toe. Want
waar laat je Picasso, Bacon, Cy Twombly, Willem de Kooning? Sjarel
staarde mij aan. ‘Je vergeet de derde’, zei hij. ‘James Lee Byars’. Ik was
verbijsterd, want over hem spreekt niemand meer. Sinds ik in 1969 als
jong criticus in Antwerpen bij de toenmalige White Wide Space Gallery
een expositie van zijn werk zag, weet ik dat James Lee Byars (1932,
Detroit USA – 1997 Cairo, Egypte) van de buitencategorie is. Alles wat hij
in handen nam, veranderde in goud. Voorwerpen, maar ook de ruimten
waarin die voorwerpen werden getoond. Een tovenaar die voor zichzelf
een (af)godenwereld schiep, een eigen chaos, waarin niet alleen hijzelf
maar ook de kleine kring bevoorrechte kunstvrienden rondom hem buiten
adem raakte en verdampte.
De vergetelheid dreigt, maar de Amerikaanse tovenaar verdient een
revival. Sjarel Ex kocht vorig jaar een verzameling van 138 spectaculaire
kunstenaarsbrieven die Byars schreef aan Flor Bex, nu directeur van het
Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen (MUHKA). Els Hoek werkt
aan een biografi e. Er broeit iets moois, hoop ik. Die Amsterdammers
moeten met hun handen van Ex afblijven, al werkte de geruchtenmachine
over hem in de grachtengordel eind december op volle toeren. Ik zie het
goud van James Lee Byars liever in Boijmans dan in het Stedelijk.