72
Feyenoord lijkt ook zo’n verplichting aan te gaan. Twee
jaar geleden was een veel goedkoper stadion nog veel te
duur en nu wil men een voetbalpaleis laten verrijzen
met een halve stad er omheen…
‘Ik moet wel toegeven dat dit geen gelukkig moment is. Toch sta ik er 100
procent achter. Daarbij reken ik wel mee dat De Kuip gewoon niet
toekomstbestendig is. Maar het gaat vooral om een impuls voor de regio,
de stad en de club. Je móet investeren. Zeker in Rotterdam-Zuid, want dat
is nog steeds het sociale probleemgebied van de hele regio.’
Edu Jansing vult aan: ‘Mensen op Zuid leven gemiddeld acht jaar korter
dan in Kralingen. Daar zit hemelsbreed een kilometer tussen! De
sportparticipatie op Rotterdam-Zuid is het laagste van heel Nederland. 70
procent doet niet eens één keer in de maand aan sport. Als je in Rotter-
dam op het Centraal Station aankomt en je koopt een kaart van de stad,
staat Zuid er niet eens op. Ja, de Kop van Zuid, maar de rest niet. Maar
Rotterdam is Noord én Zuid. Net als Feyenoord.’
Rotmans: ‘Er wonen op Zuid 80.000 jongeren tussen de vie r en de twintig
jaar. Als je die geen perspectief kan bieden, zijn de problemen straks niet
meer te overzien…’
Nog even terug naar het stadion… Is er helemaal geen
plaats meer voor romantiek en sentiment?
‘Ik begrijp Willem van Hanegem echt wel. En ik heb Leo Beenhakker
gehoord in de grote discussie in de Arminiuskerk. Maar vasthouden aan
De Kuip is op termijn gewoon niet verstandig. Het voldoet niet meer aan
de moderne eisen van deze tijd en je zit commercieel ook aan je grens. Op
den duur zit het je als club, maar ook als regio, financieel, sportief en
strategisch in de weg. Niet alleen vanwege het voetbal, maar je wilt toch
ook weer eens naar een groot popconcert toe in Rotterdam?’
Dus in Barcelona en Madrid maken ze een fout met
grote renovaties van hun stadions?
‘Dat is niet vergelijkbaar, die hebben gewoon geen ruimte om ergens een
nieuw stadion neer te zetten. En kijk naar clubs die wel voor nieuwbouw
kozen. Je hoort bij Arsenal en Bayern München nooit meer iemand over
de oude stadions.’
Is het niet te wrang om één van de zeldzame Rotter-
damse gebouwen die de oorlog hebben overleefd heb-
ben alsnog te vernietigen, terwijl het volgens TNO nog
zeker 50 jaar mee kan?
‘We gáán het niet vernietigen. De hele Olympiazijde blijft bewaard, het
glas-in-lood, de beelden. Het dak gaat er weer af, dus in dat opzicht gaan
we juist weer terug naar de oorsprong. Alleen wordt het stadion aan één
kant opengemaakt. De Kuip moet het kloppend hart worden van het hele
gebied. Op wedstrijddagen kan je daar dan al vroeg terecht, met je hele
gezin. Maar ook de rest van de week maken we het aantrekkelijk.’
En de traditionele wijsheid dat overdaad schaadt?
‘In de jaren 30 lag het plan voor De Kuip acht jaar lang in de ijskast. Een
stadion voor 65.000 toeschouwers zou, volgens veel Rotterdammers, de
financiële ondergang van de club worden. Maar toen een paar visionairs
als Van Zandvliet en Van Beuningen het tóch doordrukten en het stadion
vanaf de eerste wedstrijd een succes was, zei iedereen: zie je wel!’
‘Ik zeg er maar mee: als je een revolutionair plan hebt, leg het nóóit voor
aan al je supporters. Risicovolle doorbraakprojecten kunnen nooit
rekenen op een groot draagvlak, daarvoor zijn ze te controversieel. De
meeste supporters kiezen nu eenmaal voor het hier en nu, die kijken niet
verder dan een paar jaar vooruit. Dat is de cynische paradox: als de
toenmalige leiding van de club destijds had gedaan wat een luidruchtig
deel van de huidige supporters nu wil dat de huidige leiding doet, was de
Kuip er nu helemaal niet geweest…’
Maar past een zekere soberheid in de nieuwbouwplan-
nen niet veel beter bij Rotterdam-Zuid en bij de volks-
club Feyenoord?
‘Nee! Sterker nog, ik blijf zeggen dat een stadion voor 63.000 mensen
gewoon te klein is. Voetbal wordt zó belangrijk in de nieuwe economie. Je
zou dat stadion zo moeten bouwen dat je, in de loop der jaren, flexibel kan
opschalen naar 80.000 à 100.000 toeschouwers, zoals dat ook in Londen
is gebeurd. Daar krijg je echt geen spijt van. Er wonen in deze regio 2,5
miljoen mensen en Feyenoord heeft ook nog veel supporters buiten de
regio….’
Pim Blokland (initiatiefnemer van de Vrienden van
Feyenoord, investeerder in internetzender Recht uit
Rotterdam) heeft Feyenoord, in hetzelfde leefgebied,
ook voor een paar duizend mensen zien spelen. ‘Boven-
dien hadden de mensen toen weinig anders dan het
voetbal, terwijl mensen nu talloze mogelijkheden
hebben om hun vrije tijd in te vullen.’
‘Kijk even naar de aantrekkingskracht en de economische waarde van het
voetbal, zeker bij Feyenoord. Dat is structureel. Die ellende in de jaren 80
was conjunctureel. Bovendien gingen toen alleen mannen naar het
voetballen. Nu veel meer vrouwen en kinderen. Kijk maar naar de andere
grote clubs in Europa. Ik kom vaak in Spanje, daar zitten hele families op
de tribune, generaties lang. Dat ga je ook in De Kuip krijgen.’
‘Maar de entreegelden maken toch nog maar een
relatief klein deel uit van de totale begroting van een
betaald voetbalclub?’, vraagt Wilco Boere (Van Bode-
graven Electromotoren).
‘Ja, daarom is het ook zo belangrijk dat je een modern stadion neerzet.
Het gaat niet alleen om voetbal. In de Johan Cruyff Arena is nog maar 35
procent van de inkomsten gerelateerd aan voetbal. Zes concerten van de
Toppers leveren daar net zo veel op als alle thuiswedstrijden van Ajax. Een
modern stadion is een ontmoetingsplaats, voor de zakelijke markt, maar
ook steeds meer in de persoonlijke levenssfeer. Zo trek je steeds meer
mensen naar dat stadion toe, ontstaat er leven in het gebied, wordt er geld
verdiend en werkgelegenheid gecreëerd.’
Edwin Hoogerwerf (Daikin Nederland): ‘Ik heb recent
een lezing gehoord van de directeur van de Johan Cruyff
Arena, Henk Markerink. Daar was ik erg van onder de
indruk en ik dacht gelijk: halen we die ooit nog in?
‘Dat denk ik wel hoor. Maar je hebt een punt dat je ook groot moet denken
in het aanstellen van de boegbeelden van de ontwikkeling. De Johan
Cruyff Arena is echt niet in alle opzichten geslaagd, maar een visionair als
Markerink aan het roer, dat helpt wel om je naam te vestigen in de wereld.
Dat geldt in de volgende fase ook voor Feyenoord! De Arena is nu al
duurzaam, en binnen een paar jaar ook slim, ze lopen daar voorop op het
gebied van innovatie.’