1635 yılında IV. Murat tarafından Osmanlı to-
praklarına dahil edilen, adına Topkapı Sarayı’nda
köşk yaptırılan ‘Revan’ Beylerbeyliğinden veya Re-
van Hanlığından kalan sayısız sivil ve dini mimari
örneklerinden çok az şey var şimdi Erivan’da. Fakat
yıkık dökük yapılar, ahşap evler, küçük kapılar, geniş
pencereler, duvarlar, kemerler unutulmuş çeyiz
sandığı gibi kıyıda köşede duruyor.
Fakat Gök Mescit öyle mi! Sovyetler döneminde
yapılan geniş bulvarlardan birinin hemen yanın-
da ‘mavi mavi’ gülümsüyor. Karşısında ise Türki-
ye’den gelenlerin mutlaka ziyaret ettikleri allı yeşilli
meyve-sebze hali bulunuyor.
Erivan merkezinde bulunan ve 250 sene önce inşa
edilen Mavi Cami, ya da Gök Mescit’in dini faali-
yetleri İran tarafından organize ediliyor. Bu 99 yıllık
bir anlaşma ile bu güvence altına alınmış durumda.
Böyle olması biraz da doğal. Çünkü Erivan’da çok
sayıda İranlı, Pakistanlı ve Bangladeşli öğrenci
üniversite eğitimi görüyor ve dini gereksinimleri için
başka bir alternatif yok.
1766 yılında inşa edilen caminin 1996-1999 yılında-
ki restorasyonu da komşu İran tarafından yapılmış.
Kafkasların en büyük mescidi olarak bilinen Gök
Mescit, Erivan’ın en işlek caddelerinden olan Mesrop
Maştots Caddesi üzerinde 7 bin metrekarelik alana
kurulu. 1765 yılında, Erivan Valisi olan Hüseyin Ali
Han tarafından inşa ettirilmiş.
Ermenistan Rehberi
Mescidin 20 metre yüksekliğinde asıl kubbe-
si ve onu destekleyen iki küçük kubbesi bu-
lunuyor. 24 metrelik minaresinin üstündeki
mavi çinileri özellikle dikkati çekiyor.
26 adet küçük oda bulunan yapı, revakların
çevirdiği külliyeden müteşekkil. Gök Mescit,
ilk yapıldığında, Selçuklu mimarisi özellikler-
ini taşıyordu.
Fakat şimdi gök mavisi çinilerinin dışında,
İran izlerini taşıyor. Bugün sınırlı ibade-
tin yanında mescitte dini seminerler, İran
ve Fars dili kursları düzenleniyor, bazen
fotoğraf-resim galerisi olarak da kullanılıyor.
Sovyetler Birliği döneminde yıllarca Erivan
Tarih ve Zooloji Müzesi olarak kullanılan
Gök Mescit, Ermenistan Devlet Üniversite-
si’nde okuyan, Farsça ve Pers tarihi öğren-
cilerinin uğrak yeri. Vakit namazlarında
ezan okunmasa da ziyaret ve ibadet için
gündüz saatlerinde açık. Ramazan aylarında
ve diğer dini günlerde müslüman olsun ol-
masın ziyaretçileri daha da artıyor. Her yıl 2
bin civarında turist bu camiyi ziyaret ediyor.
Erivan’a turist olarak giden Müslümanlar ise
bu camide ibadetlerini yapıyor.
Mescit, komünist rejimde bile yıkılmadan ay-
akta kalmayı başarırken Erivan’ın en önemli
kültürel ve tarihi miraslarından biri olarak
biliniyor.
45