Ermenistan Rehberi
Yerevan’da (Erivan) ziyaret ettiğim
yerlere gelince:
* Ararat (Ağrı). Rivayete göre Nuh’un gemisinin
indiği 5137 m yükseklikteki dağ. Ermeni inanışı-
na göre bu dağ, Tanrıların Dağı.
* Abovyan Caddesi. Yerevan’ın ilk planlı caddesi,
şehrin ana caddelerinden biri. Caddenin ismi, Er-
meni yazar Khachatur Abovyan anısına verilmiş.
* Hanrapetutyan Hraparak (Cumhuriyet Meydanı).
Şehrin ana meydanını 1924 yılında Alexander Ta-
manyan tasarlamış. Meydanı; Ulaşım ve İletişim
Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Sanat Gale-
risi, Ermenistan Tarih Müzesi, hükümet binası,
postane ve Marriott Hotel
çevreliyor. Amiryan, Abov-
yan, Nalbandyan ve Dikran
Medz caddelerinin birleştiği
meydan, siyasi gösterilere
ve eğlencelere ev sahipliği
yapıyor. 1940 yılında mey-
dana konan Lenin heykeli,
1991’de Ermenistan’ın ba-
ğımsızlığından sonra indiril-
miş.
* Ermenistan Tarih Müze-
si ve Ulusal Sanat Galerisi.
Cumhuriyet Meydanı’ndaki
aynı binada bulunan 2 önemli müze. Ermenistan
Tarih Müzesi’nde Bronz Çağı’ndan kalan heykel-
ler, silahlar, madalyalar var. Ulusal Sanat Galerisi
ise ülkelere göre düzenlenmiş sanat eserleri dolu.
Ermeni sanat koleksiyonu çok zengin, ayrıca
Kandinsky, Serov, Chagall gibi Rus ressamların
eserleri var.
* Yerevan Opera Tiyatro. Bina 1930 yılında
Alexander Tamanyan tarafından tasarlanmış. Al-
manya Dresden SemperOper örnek alınarak inşa
edildiği düşünülen güzel opera binasının Özgür-
lük Meydanı’ından girilen tarafında Opera ve Bale
Salonu, cadde tarafında ise Khachaturian Konser
Salonu var. Erivan’a gelmişken burada mutlaka
bir konser ya da operaya gitmenizi öneririm.
* Cafesjian Sanat Merkezi. 572 basamak ve iç
salonlardan oluşan Cascade (Şelale), kültürel
etkinliklerin düzenleneceği bir alan olarak ta-
sarlanmış, ama yapımı 1988 depremi nedeniyle
yarım kalmış. 2002’den sonra Ermeni koleksiyo-
ner Gerard L. Cafesjian’ın girişimiyle 50 milyon $
harcanarak tamamlanan Cascade, 2009 yılında
açılmış.
14
Sanat eserleriyle donatılan Cafesjian, oldukça etkile-
yici. Cafesjian‘a girerken bir parkın içinde yükselen
heykellerse, ülkenin sanata verdiği değeri ispat edi-
yor.
* Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müze-
si. 1924 Tiflis doğumlu ünlü yönetmenin filmleri,
resimleri, eşyaları bu müze/evde sergileniyor. Müze
1988’de kurulmuş, ancak deprem ve sosyo-ekono-
mik sorunlar yüzünden 1991’de, yönetmenin ölü-
münden 1 yıl sonra açılabilmiş. Unutulmuş Ataların
Gölgeleri, Sayat Nova (Narın Rengi), Suram Kalesi
Efsanesi gibi ünlü filmlere imza atan yönetmenin de-
hası, müzede gözler önüne seriliyor. Gezdiğim klasik
müzelerden oldukça farklı olan müzeden çok etki-
lendiğimi de belirtmeliyim.
Sergei Parajanov’un hayatı san-
sür, hapis ve travmalarla dolu
geçmiş. Uzun yıllar boyunca
film yapma imkanından mah-
rum bırakılmış. “Film yapmama
izin verilmedi ve kolaj yapmaya
başladım. Kolaj, sıkıştırılmış bir
filmdir” demiş bir keresinde. Na-
rın Rengi başyapıtı olarak kabul
ediliyor.
* Kapuyt Mzkit (Mavi Cami). Ye-
revan 14. yüzyıldaki Moğol isti-
lalarından 1828’de Rus Çarlığı
sınırlarına dahil olana kadar pek çok defa Müslüman
egemenliğine girmiş.
Mavi Cami’nin yapımı da İran Hükümdarı Nadir Şah
döneminde başlayıp Hüseyin Ali Han döneminde,
18. yüzyılda tamamlanmış. Cami, Sovyet Dönemi’nde
şehir müzesi olarak kullanılmış. Günümüzde ise kü-
tüphanesi ve medresesiyle şehirde ibadete açık olan
tek İslam eseri.
* Matenadaran (The Mesrop Mashtots Institute of An-
cient Manuscripts). 17.000 kitap ve el yazmasını ba-
rındıran enstitünün arşivinde 5. yüzyıla kadar giden
paha biçilmez el yazmaları var.
* Ararat Fabrikası (Yerevan Ararat Brandy-Wine-Vodka
Factory). 1877 yılında Rus Çarlığı döneminde kurulan
fabrika, Yerevan Kalesi’nin alanının içinde yer alıyor.
Randevu almadan gitmemenizi öneririm, çünkü fab-
rikada sadece grup gezileri (ve tadım) yaptırılıyor.
* Vernissage (Vernisaj). 1988’de konservatuvar öğ-
rencilerinin sergi mekânı olan pazar, günümüzde
ressamların resimlerini sergilediği, kilimler, hediyelik
eşyalar ve Sovyet Dönemi’nden kalma paralar, pul-
lar, mühürlerle dolu rengârenk bir pazar.