Ermenistan Rehberi
Ararat’ın eteğinde, Khor Virap
Çiğdem MATER, Yapımcı
2006 Temmuz’unda, sonrasında defalarca gideceği-
mi ve büyük değişimine tanık olacağımı bilmeden, ilk
kez Erivan’a gittiğimde elimde upuzun bir yenecek
yemek, görülecek yer, tanışılacak insan listem vardı.
O zamanlar Erivan’a giden az sayıda insanın iki çok
kıymetli rehberi vardı, Hrant Dink ve Sarkis Serop-
yan. Ben Hrant Dink’e sormuş, upuzun bir isim, yer,
yemek listesi yapmıştım kendime. Listede Dink’in
‘Erivan’a biraz uzak ama görmeden gelme’ diyerek
eklediği Khor Virap Manastırı vardı.Erivan’da yiyerek,
içerek, konuşarak geçirdiğimiz günlerin ardından
seyahat arkadaşım, seyyahların şahikası Özcan Yurd-
alan ile birlikte bir sabah, tam da bize tembih edildiği
gibi erken bir saatte bir Lada taksiye bindik ve Khor
Virap’a doğru yola çıktık. Pırıl pırıl bir güneşin altın-
da, uçsuz bucaksız tarlaların arasından geçerek yak-
laşık 40 dakika gittik ve hala her görüşümde kalbimi
çarptıran o heybetli dağın eteğindeki küçük manas-
tıra vardık. Henüz saat 8 bile olmamıştı ve Khor Vi-
rap çoktan ziyaretçilerini ağırlamaya başlamıştı. Pırıl
pırıl havada, Ararat’ın heybetine selam duran küçük
ama etkileyici yapıya önce uzaktan uzun uzun bak-
tık, sonra nefesimizi dağın oksijenine rağmen azıcık
kesen merdivenleri tırmanarak manastırın bahçes-
ine ulaştık. Hayatta gördüğüm en etkileyici man-
zaralardan biriydi. Bu ilk ziyaretin ardından Erivan’a
sayısını bilmediğim kadar çok gittim, bir ikisi hariç
her seferinde kendime Khor Virap’a gitmek için bir
bahane yarattım, ‘Erivan’a gittiğimizde ne yapalım?’
diye bana sorulmaya başlandığında, listemin en te-
pesinde hep Khor Virap oldu.
Khor Virap, Ermenilere Hristiyanlığı yayan Aziz Ay-
dınlatıcı Krikor’un (Krikor Lusavoriç) on küsur yıl bir
kuyuda yaşadığı söylenen manastır. Ermenilerde
Hristiyan olduğunu açıklayan ilk kişi olan Kayserili
Krikor, Hristiyan olduğu için akıl almaz işkencelerle
Khor Virap’ın kuyusuna atılıyor, dul bir kadının ken-
disine attığı ekmeklerle hayatta kalıyor ve 13 yıl son-
ra kendisini oraya kapatan Kral Dırtad’ın hastalığına
çare olacağı Kral’ın kız kardeşine rüyasında malum
olunca kuyudan çıkarılıyor ve Kral Dırtad’ı sağlığına
kavuşturuyor. Dırtad, bunun üzerine Hristiyanlığı
ordusu ve halkıyla birlikte din olarak kabul ediyor,
Ermeniler böylece dünya üzerindeki ilk Hristiyan
devlet oluyor ve Krikor Lusavoriç Kayseri’ye Erme-
nilerin ilk patriği olarak geri dönüyor. Khor Virap da
bir hac yeri haline geliyor. Kuyu ve manastır haliyle,
bir hac yeri, her yıl on binlerce insan bu kutsal ismi
anmak için Khor Virap’a geliyor, Krikor Lusavoriç’in
kapatıldığı kuyuya iniyor, dua ediyor.
Elbette mekanın kıymeti kuyudan ve manas-
tırdan geliyor, bir de Ararat’tan. Türkiye sınırını
gözünüzle görebildiğiniz bu şahane yapı, Ara-
rat’ın eteklerine kurulmuş. Sadece Lusavoriç’e
değil, aynı zamanda ortak coğrafyamızın en
heybetli anıtına, Ararat’a bir saygı duruşu olarak
minik ve güçlü bir yapı olarak bin küsur yıldır ora-
da duruyor. Muazzam terası eğer doğru saatte
orada olursanız, size dünyanın en müthiş man-
zaralarından birini vaat ediyor, Sis ve Masis’i 12
ay üstlerinden inmeyen kar birikintileriyle göre-
bileceğiniz, hiç bir şey düşünmeden sadece bir
dağın güzelliğine bakabileceğiniz birkaç saatten
kendinizi lütfen mahrum etmeyin.
Khor Virap’a gitmek için doğru zaman sabah
saatleri, gün henüz puslanmadan orada olur-
sanız, manzaranın vaadini anlarsınız. Sabah
Erivan’dan bir taksiyle anlaşıp, yaklaşık 20 dolar
karşılığında (10 bin Dram) Khor Virap’a gidebilir-
siniz, taksi sizi orada bekler ve şehre geri getirir,
bu fiyata geri dönüşünüz de dahildir. Taksinin
beklemesi şart, yoksa orada kalır, ziyarete gelen
arabalardan birine sığışmaya çalışırsınız.
Ermenistan ziyaretinizin en güzel anlarından biri
olacağından eminim, kendinize bu sabahı ve bu
geziyi mutlaka armağan edin, pişman olmaya-
caksınız. Ararat’ın neden ortak coğrafyamızın
parçası olduğunu düşündüğümü de, sanırım
gördüğünüz anda anlayacaksınız.
133