İkinci Meşrutiyet’e kadar, İstanbul borsasına devlet tahvilleri, Düyûn-ı Umumiye senetleri, konsolidler vs. ile İstanbul, Selanik ve
Beyrut’ta kurulu yabancı şirketlerin menkul
kıymetleri, Panama ve Süveyş kanalları tahvil
ve hisse senetleri gibi tümüyle yabancı kıymetler kayıtlı iken, daha sonra yerli şirketlerin
menkul kıymetleri de işlem görmeye başlamıştır. Ancak bunların çoğu da yabancı sermayeli şirketlerdi.
I.DÜNYA SAVAŞI ESNASI VE
SONRASINDA OSMANLI BORSASI…
1913 yılında Borsa, Konsolid Han’ın yıkılmasıyla birlikte Mehmed Ali Paşa Hanı’na
taşındı ve I. Dünya Savaşı’nın çıkması ile birlikte büyük bir yara aldı. Hıristiyan Osmanlı vatandaşlarının askere alınmasıyla birlikte
borsa mübâyaacıları, simsar ve hizmetlilerin
büyük kısmı da askere gittiler. Bunun üzerine devlet, borsa meclisi üyesi Bogos Mumcıyan Efendi’nin talebi üzerine borsayı kapattı.
Birinci Dünya savaşı içinde birçok spekülatif kambiyo işlemleri oldu. Ekim 1923 yılında Galata Borsası’nın Ankara Hükümeti’nin
denetimine girmesiyle birlikte 22 Ağustos
1923 yılında Borsa nizamnamesi yürürlüğe
konuldu. Borsa üyeleri olan acente, simsar ve
coberlere Türk uyruklu olma şartı getirildi.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE BORSA…
Cumhuriyet döneminde çıkarılan bir tüzükle borsa bugünkü yapısına benzer bir hale
kavuşturulmuştur.1929yılında kabul edilen
“Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları
Kanunu”ile borsa faaliyetleri düzenlenmiş ve
bu tarihten sonra borsa “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası” adı altında faaliyet göstermiştir.
1938’de ise İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası kapatılmış,borsa “Kambiyo, Esham
ve Tahvilat Borsası” adı ile Ankara’ya taşınmış,1941 yılında ise yeniden İstanbul’a nakledilmiştir.1959 yılına kadar altın alım-satımının da yapılabildiği borsa bu tarihten sonra bu
özelliğini de kaybetmiş ve pasifize olmuştur.
1981 yılına kadar geçen süre zarfında borsa Türk finansal sisteminde çok önemli bir rol
oynamamıştır.
1980 yılında Türkiye’nin planlı ekonomiden liberal ekonomiye geçişi esnasında Menkul Kıymetler Borsası’nın içeriğinde ve şeklinde değişiklik yapılması ihtiyacı gündeme
gelmiştir.
1929 yılında yürürlüğe giren edilen “Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu”
yürürlükten kaldırılmış,bunun yerine 1983 yılında “Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname” yürürlüğe sokulmuştur.
1984 yılında “Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik”, 1985’te ise “İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası Yönetmeliği” yürürlüğe
girmiştir.
İMKB 26 Aralık 1985’te törenle açılarak
hizmete girmiştir.
124
ŞUBAT/MART 2016
DÜNYA’NIN EN ÖNEMLİ BORSALARI…
Dünya üzerindeki bazı borsalar ise küresel
ekonomiye yön vermekte. İsterseniz şimdi de
kısaca o borsaları bir tanıyalım:
NASDAQ, (National Association of Securities Dealers Automated Quotation)
1971 yılında New York'da kurulmuş özel
bir borsadır. Dünya'nın teknoloji borsası olarak kabul edilir. Sahibi NASDAQ Stock Market adlı şirkettir.
web sitesi : www.nasdaq.com
DOW JONES ENDEKSİ
ABD'nin ekonomik kalbinin attığı Wall
Street'te bulunan 1882 yılında kurulmuş Amerikan borsası. Borsada dünyanın en önemli
şirketlerinin hisseleri alınıp satılır. Bu nedenle tüm dünyanın dikkatle takip ettiği borsadır.
web sitesi : www.dowjones.com
CAC 40
Fransız borsası. %45 lik bir bölümünü
Fransız yatırımcılar oluştururken, geri kalan
kısmını Alman , İngiliz , Japon ve Amerikan
yatırımcılar paylaşır. Carrefour, Total ,Michelin gibi Y