Bouwend Nederland probeert kennis bij te brengen over klimaatadaptief bouwen en verschillende partijen bij elkaar brengen . “ Wij kijken met elkaar hoe een klimaatadapatieve opgave het beste aangepakt kan worden en welke maatregelen we kunnen nemen om de knelpunten op te lossen ,” vertelt Van Eck . “ De verschillende mogelijkheden bestaan fysiek vaak uit een waterplein , tijdelijke waterberging , infiltratie voorzieningen of het vergroten van de riolering . Maar we moeten ook vaker buiten de gebaande paden kijken . Het vergroenen van daken behoort ook tot de opties , waarbij de daken zelf het water vasthouden tijdens de piek en met vertragend effect afleiden .” “ Het is tijd dat we ons nu gaan realiseren dat dit een belangrijke opgave is voor de toekomst ,” stelt Van Eck . Klimaatadaptief bouwen is een steeds groter wordend onderdeel van het werken binnen de bebouwde omgeving . “ Dat we nu al kennis kunnen vergaren over de mogelijkheden is niet alleen prettig voor de bouw , maar ook voor de opdrachtgevers . Op deze manier kunnen we het met elkaar integreren in onze dagelijkse business . Het water komt en het komt dit keer van boven !” •
8 | BOUWENDNL | Februari 2017 | SPECIAL DUURZAAMHEID Tekst | Anoeshka Maaskant
ADAPTIEF BOUWEN BINNEN STADSMUREN
VAN TEGEL NAAR WATER
Nederland en het water hebben altijd al een haat-liefde verhouding gehad . Zo liet het water van ons geliefde strand , in 1953 ons land overstromen . Om in de toekomst beter bestand te zijn tegen ongewenst water , zijn er veel innovatieve oplossingen bedacht : denk maar aan de Afsluitdijk en de Deltawerken . In de laatste jaren is duidelijk geworden dat er niet alleen gevaar dreigt vanuit de zee . Het water uit de lucht is door de klimaatverandering een nieuw gevaar geworden om rekening mee te houden . Nederland moet voorbereid zijn op hevige regenbuien en daarbij ook periodes van ernstige droogte . Met klimaatadaptief bouwen kan de bouwsector zijn steentje bijdragen aan een klimaatbestendig Nederland .
De meest zichtbare effecten van klimaatverandering zijn de heftige regenbuien die de afgelopen jaren vallen , waarbij alles in een keer blank staat . Dit leidt tot veel waterschade in onder andere huizen , parkeergarages en tunneltjes . Het water dat achterblijft zorgt voor een verstopte infrastructuur en problemen op belangrijke verkeerroutes . De verwachting voor de komende jaren is dat de overlast alleen maar groter gaat worden . “ Ons hedendaags systeem is niet bestand tegen de piekbelasting van regenval ,” laat Tom van Eck , accountmanager Infra Midden bij Bouwend Nederland weten . Maar ook de droogte laat zijn sporen achter , denk aan afgeleide funderingsproblemen , verzakkingen en paalrot . “ Reden genoeg om samen te werken aan adaptieve oplossingen ,” concludeert Van Eck .
Klimaatproof
In stedelijke gebieden is het vaak lastig om ruimte te vinden voor regenwaterbuffering . Dit terwijl juist het watersysteem in de stad niet in staat is om grote hoeveelheden regen te verwerken . “ Verschillende partijen zijn bezig met het klimaatproof maken van onze bouw en infrastructuur . Om de infrastructuur zo in te richten dat het water wordt opgevangen zijn er veel maatregelen nodig ,” zegt Van Eck . “ Bij waterbuffering komt veel kijken . Zo is er een heel palet aan maatregelen dat eerst via verschillende instanties moet , voordat het wordt goedgekeurd . Er moet iemand beslissen over het afkoppelen van de riolering , de water afvoer in de grond , etc . Om soortgelijke oplossingen door te voeren moeten gemeenten en het Waterschap helpen ,” zegt Van Eck . “ Maar in de steden komen het Waterschap en Rijkswaterstaat niet . In dit geval zijn de gemeentes of particuliere eigenaren aan zet .” Bij de regionale instanties staat klimaatadaptief bouwen vaak nog niet zo hoog op de agenda . “ Het is vaak een dilemma bij regionale instanties , want wie maakt de investering en wie heeft er precies de baten ?” constateert Van Eck . “ Her en der ontstaan gelukkig wel initiatieven , zoals in Rotterdam . Maar naar mijn mening moet het overal gaan gebeuren en zeker op kwetsbare plekken met waar de gevolgen groot zijn .”
Zichtbaar regenwater
In de Gemeente Rotterdam is op verschillende locaties zichtbaarheid aan regenwater gegeven , door middel van multifunctionele pleinen . Op deze manier kunnen woonwijken met een slimme inrichting zelf water opvangen en gecontroleerd afvoeren . Tegelijkertijd vormen deze waterpleinen een aantrekkelijke ontmoetings plek voor de buurt . Het Benthemplein in Rotterdam-Noord is het grootste Europese waterplein met een multifunctioneel karakter . Tijdens een heftige regenbui zorgen de boven- en ondergrondse bassins ( waterberging ) dat de straten niet overstromen . Als het plein droog is , is er voldoende plek voor sport , recreatie en ontspanning . Naast het Benthemplein zijn nog een paar andere kleinschalige waterpleinprojecten in Rotterdam , zoals het Bellamyplein in Spangen . Dit plein heeft een waterpleingedeelte met 250 m 3 bergingscapaciteit . Het waterplein onder het Kleinpolderplein bestaat uit een bak waarin water kan overstromen vanuit het nabijgelegen oppervlaktewater ( oermoeras ). Deze bak doet ook dienst als opslagplaats voor openbare beelden .
Voorbereiden op de toekomst
Bouwend Nederland probeert kennis bij te brengen over klimaatadaptief bouwen en verschillende partijen bij elkaar brengen . “ Wij kijken met elkaar hoe een klimaatadapatieve opgave het beste aangepakt kan worden en welke maatregelen we kunnen nemen om de knelpunten op te lossen ,” vertelt Van Eck . “ De verschillende mogelijkheden bestaan fysiek vaak uit een waterplein , tijdelijke waterberging , infiltratie voorzieningen of het vergroten van de riolering . Maar we moeten ook vaker buiten de gebaande paden kijken . Het vergroenen van daken behoort ook tot de opties , waarbij de daken zelf het water vasthouden tijdens de piek en met vertragend effect afleiden .” “ Het is tijd dat we ons nu gaan realiseren dat dit een belangrijke opgave is voor de toekomst ,” stelt Van Eck . Klimaatadaptief bouwen is een steeds groter wordend onderdeel van het werken binnen de bebouwde omgeving . “ Dat we nu al kennis kunnen vergaren over de mogelijkheden is niet alleen prettig voor de bouw , maar ook voor de opdrachtgevers . Op deze manier kunnen we het met elkaar integreren in onze dagelijkse business . Het water komt en het komt dit keer van boven !” •
De regenpijpen van de gebouwen rond het plein komen niet meer uit op de riolering , het water van de daken stroomt nu zichtbaar over het plein naar de bassins .