Çığır İlbaş
Bilişim Teknolojileri Uzmanı
Geleceğin İnternet Ağı
Meshnet
Ü
lkemizde 2007 yılı
Mayıs ayında yürürlüğe giren 5651 sayılı yasa kapsamındaki
erişim
engelleme
tedbir kararları ve yasanın metni yıllardır tartışılıyor. Geçtiğimiz
Eylül ayında yasaya eklenen ve İnternet trafik bilgilerinin toplanması
yetkisini Telekomünikasyon İletişim
Başkanlığı’na veren madde nedeniyle tartışmalar daha da alevlendi.
Telif hakları konusunda ABD kongresinde görüşülen Çevrimiçi Korsanlığı Durdurma (SOPA) ve Entellektüel
Mülkiyeti Koruma (PIPA) yasaları,
İnernet sansürünün küresel boyutlardaki etkilerini değerlendirmemize olanak sağladı. Söz konusu
yasalar onaylansaydı video portallarında yayınlanan videolar, İnternet tabanlı bilgisayar oyunları ve
telif hakkı gereksinimi olan pek çok
sitenin yayını olumsuz yönde etkilenecekti.
Tüm bu tartışmalar devam ederken
İnternet erişimi için telekom şirketlerine gerek duymayan ve kullanıcılara ücretsiz, özgür ve denetimsiz
bir internet erişimi sağlayan meshnet teknolojisi, İnternet dünyasında hızla yaygınlaşıyor. İnternet
üzerindeki denetimi hiçe sayan,
fişleme tartışmalarına son veren ve
İnternet teknolojisindeki ezberleri
bozan meshnet teknolojisi aslında
çok basit bir yapıya sahip.
Günümüzde İnternet erişimi için
mobil şebekelere ya da karasal te-
66
lefon hatlarına ihtiyaç duyuyoruz.
Meshnet teknolojisi ise uydu İnternet erişiminin gönüllü paylaşımıyla
oluşan alternatif bir ağ yapısından
oluşuyor. Uydu İnternet erişimine
sahip kişiler, erişimlerini kablosuz
yayıncılar aracılığıyla dağıtarak
mesh ağlarının kurulmasına olanak
sağlıyorlar. İnternet erişiminden
faydalanmak isteyen kullanıcıların
yapması gereken tek şey ise kablosuz modemlerini telefon bağlantılarından ayırıp mesh ağlarına
bağlanacak biçimde tekrar yapılandırmak. Böylece 100 Km lik bir alan
içinde ücretsiz, hızlı ve kimlik bilgisi vermeden İnternet erişimi sağlamak mümkün hale geliyor.
Karasal hatlar üzerinden İnternet
erişim hizmeti veren servis sağlayıcıların sözleşmelerinde İnternet
paylaşımını engelleyen hükümler
mevcut. Uydu İnternet teknolojisi ise kullanıcılara paylaşım yasağı
getirmiyor. Bu nedenle meshnet
teknolojisi kullanımının yaygınlaşmasının önünde -şimdilik- herhangi
bir yasal engel bulunmuyor.
“Seattle Meshnet” projesinin liderlerinden Dan Ryan, meshnet sisteminin merkezi telefon dinleme ve
internet takip sistemlerini bir anlamda devre dışı bıraktığını söylüyor. Devletlerin dinleme sistemleri
kurduğu telekom şebekesini kullanılmıyor. Bu nedenle kullanıcıları
takip etmek büyük ölçüde zorlaşıyor. Meshnet teknolojisine bir de
güvenli VPN hizmetini ekleyen kullanıcılar adeta görünmez hale geliyorlar.
Meshnet ile ilgili en büyük soru işareti İnternet’in zamanla suçluların
cirit attığı bir derin İnternet (deepweb) haline getirip getirmeyeceği. Sorunun yanıtı evet bile olsa
hükümetlerin alabileceği herhangi
bir önlem yok. Meshnet, İnternet’i
merkezden dağılan erişim mimarisinden ayırıp, dağınık merkezli bir
yapıya kavuşturuyor.
Kitlesel meshnet kullanımının en
iyi örneklerinden biri İspanya’nın
Katalonya özerk bölgesinde hayata
geçirildi. Oracle şirketinin eski çalışanlarından Ramon Roca, 2000’lerin başında çiftliğinde hem kendi
elektriğini üretmek hem de kendi
internet ağını oluşturmak istedi ve
meshnet sistemine geçti. Günümüzde Roca’nın meshnet ağı Guifi.net,
21 binden fazla kablosuz erişim
noktası ile Katalonya’nın neredeyse
tamamına hizmet veriyor. Guifi.net
internette bağımsız web sitelerini
barındırmak için sunucu ve video
konferans hizmetleri sunuyor, İnternet üzerinden üzerinden radyo
yayınları yapıyor.
Meshnet projesindeki gelişmeler
ve meshnet ağına dahil olmak için
gerekli teknik bilgiler projectmeshnet.org adresinde yayınlanıyor. Proje şimdilik ABD, Kanada, İngiltere,
Amanya, Fransa, Rusya, Meksika,
Arjantin, Brezilya ve Okyanusya
bölgelerinde yaygın olarak kullanılıyor.
Ülkemizde de yaygınlaşması beklenen meshnet teknolojisi, özgür
internet tartışmalarına farklı bir
boyut kazandıracak gibi görünüyor.