14 | BOUWENDNL | Juni 2016 |
Tekst | prof. dr. ir. Jos Lichtenberg
BOUWTOTAAL
BOUWPROCES
BOUW TOTAAL
LEAN SAMENWERKEN
Ketensamenwerking is een modebegrip. Maar de keten is complex vanwege de versnippering in
functies en veel MKB bedrijven. Vanaf de oudheid tot voorbij de middeleeuwen, toen we o
verigens
ook voor opdrachtgevers (bouwheren) serieuze bouwwerken als kathedralen en gemeentehuizen
realiseerden, deden we dat met een betrekkelijk eenvoudige organisatie. Een bouwmeester
(ontwerper en realisatieverantwoordelijke) als eindverantwoordelijke in het centrum, bediend
door een beperkt aantal leveranciers (gilden) uit de directe omgeving. Denk aan timmerbedrijven,
glazeniers, smeden, metselaars en beeldhouwers. Deze maakten doorgaans gebruik van materialen
uit de directe omgeving; buitengewoon duurzaam dus.
Versnippering
Hoe anders is het nu, waar we sinds de
industriële revolutie de versnippering hebben
ingezet. Bouwmaterialen kwamen niet langer
per se uit de eigen omgeving en producten
met een hogere toegevoegde waarde werden
over grotere afstanden verkocht. De bouw
Eigenlijk een voorbeeld dat pijnlijk blootlegt dat
"De bouw in de sandwich’:
er ontstaat druk of bedreiging
die de drive gaat vormen
om tot innovatie te komen."
met een wat andere insteek en bouwtechniek,
de meerwaarde van de traditionele aannemer
tot een minimum is beperkt. Dat lijkt een
bedreiging, maar ikzelf verwonder er mij over
dat aannemers deze werkwijze niet groot
schalig omarmen. Het verkort de bouwtijd, men
materialenhandel die naast oliehandel in de
kan met dezelfde medewerkers meer omzet
winter, een aanvullende activiteit voor de zomer
maken, het beperkt de risico’s en het vergroot
zocht, was geboren. Een tweede golf is in de 21e
de marges.
eeuw gekomen met de groei van installaties,
Aan de andere kant zie je woonconsumenten/
die het bouwproces steeds complexer hebben
gebruikers, al dan niet in samenwerking met
Kans
gemaakt. Maar ook met een snel uitdijende
bijvoorbeeld een architect, ook actiever worden
Uiteindelijk zullen de meeste opdrachtgevers
regelgeving, de energiecrisis, het onroerend
om zelf op zoek te gaan naar leveranciers.
nog steeds de aannemer opzoeken, omdat
goed als belegging, et cetera. Die had het
Daarmee wordt het middenveld met handel,
ze daarmee het gevoel hebben dat de risico’s
ontstaan, respectievelijk een snelle groei van
aannemers, onderaannemers en ontwikkelaars
worden afgekocht. Een geweldige kans voor
nieuwe rollen zoals die van makelaars, bouw
gepasseerd. Ik heb al vaker geschreven over ‘de
bouwers dus lijkt me.
managers, beleggers, projectontwikkelaars en
bouw in de sandwich’ en dit is wat ik daarmee
Eén van de kansen is om je als aannemer op te
adviseurs, tot gevolg.
bedoel. Er ontstaat een soort druk of bedreiging
werpen als systeemleverancier. Je maakt geen
Het mag een wonder heten dat er nog steeds
die de drive gaat vormen om tot innovatie te
prijs op basis van een bestek, maar je wordt
min of meer bruikbare bouwwerken uitkomen,
komen.
aanbieder van een systeem met diensten.
want het systeem kraakt natuurlijk inmiddels
Proactief stap je op corporaties af om in te
van alle kanten. Iedereen is immers uit op
Bouwregisseur
sub-optimalisatie en die bereik je niet door open
Uitvoerende bouwbedrijven dreigen aldus in
vraag, maar ontwikkelt vooraf het aanbod, dat
en transparant samen te werken, maar juist
de mangel te belanden. Maar laten we deze
je breed in de markt zet.
door lang mistig te blijven en de kaarten op de
ontwikkeling eens vanuit dit perspectief
borst te houden. Hoe wil je nu in hemelsnaam
bekijken. Heel soms worden ook grotere bouw
in die context kunnen komen tot keten
werken in eigen beheer gerealiseerd.
samenwerking?
Een groot voorbeeld was de Venco Campus
De bouw in de sandwich
spelen op hun behoeftes. Je wacht niet op de
<
in Eersel (zie foto’s). De technologie was
gebaseerd op Slimbouwen en was dusdanig
Jos Lichtenberg is hoogleraar aan de
Je ziet wel sub-ketens ontstaan, bijvoorbeeld
gekozen dat het bouwwerk op een logische
TU Eindhoven en is daarnaast innovator,
waar de industrie met hun toeleveranciers of
wijze uit elkaar te knippen was in een beperkt
bijvoorbeeld door organisaties bij te staan bij
onderling aanvullende bedrijven producten
aantal deelopdrachten, die onderling niet inter
productontwikkeling en hun veranderings
met meer toegevoegde waarde ontwikkelen.
fereerden. Daarmee werd de complexiteit van
ambities. Daarnaast is hij zelf initiator
Denk aan prefab badkamers of kozijnen met
het bouwen dermate vereenvoudigd dat een
van diverse innovaties, zoals het house of
een garantiecertificaat, een renovatiesysteem
bouwregisseur in dienst van de opdrachtgever
Tomorrow Today, waarover hij in BouwTotaal
en producten met een terugnamegarantie. De
genoeg was om een hoogwaardig eindresultaat
een reeks schreef.
aanbodwereld organiseert zich dus geleidelijk.
te bereiken.