Halk sağlığı diyetisyeni, hizmet vereceği bölgeyi ve bu bölgede yasayan toplumu çok iyi tanımalıdır. Toplumun yasam tarzını, beslenme
alışkanlıklarını, sağlık acısından riskli grupları bilmeli ve değerlendirebilmelidir. Bireyin ve toplumun sağlığını ilgilendiren beslenme ile
ilgili her konuyla ilgili eğitimlerden sorumludur. Bu eğitimler toplu bir şekilde öğrenci velileri, öğrenciler, kurum çalışanlarına verilebileceği
gibi bireysel olarak sağlıklı yasam ve danışma merkezlerine gelen danışanlara sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite danışmanlığı seklinde
de gerçekleştirilebilir.
Halk sağlığı hizmetleri ücretsiz verildiği için, öncelikli hedefler maddi durumu yeterli olmayan veya beden kitle indeksi 30'un hatta 40'ın
üzerinde, obeziteye bağlı komplikasyonları gelişen, diyabetli veya metabolik hastalıkları olan kişilerdir.
Danışma merkezine gelen her kişiden ayrıntılı bir anamnez alınır ve obezitenin nedenleri saptanır. Ayrıca bu kişilerden alınan bilgilerle;
yaş, cinsiyet, eğitim durumu vb. değerlendirilerek riskli gruplar tespit edilir.
Halk Sağlığı Diy etisyeni, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı'nın protokolüne bağlı olarak "Beslenme Dostu Okul Sertifikası" için başvu-
ran okulların denetiminde görev alabilir. Eksikleri konusunda onlara tavsiyelerde bulunur.
Bütün bu görevlere ek olarak toplumun bilinçlendirilmesi adına; Halk Sağlığı Diyetisyeni önemli günler ve haftalarda eğitimler düzenler,
etkinlikler planlar. Örn. Tuza Dikkat Haftası, Diyabet Günü, Dünya Sağlık İçin Hareket Et Günü̈ gibi.
D i y e t i s y e n
O n u r
Ş i m s e k
T O P L
B E S L E N M
S İ S T E M L E R İ N D
Ç A L I Ş A N D İ Y E T İ S Y E
N E YA P A R
U
E
E
N
?
Toplu Beslenme alanında biz diyetisyenler, statü gereği işin bilimsellik kısmı başta olmak üzere mutfağın yönetimini sağlayacak tüm
süreçlerde de yönetici sıfatı ile yer almaktayız. Mutfağın yönetimindeki işleyişi belirleyen en önemli husus Şartname / Sözleşme’ dir.
Şartname / Sözleşme: Mutfaktaki tüm personellerin görev ve sorumluluklarından, araç – gereçlere, yemeklerin gramaj, maliyet ve
standart tarifelerine kadar tüm şartları belirleyen ve taraflarca yapılan anlaşmadır (Ör: Hastane yönetimi – Yüklenici Firma)
Buna bağlı olarak tasarlanan ve tüm aşamaların merkezinde yer alan “Hasta – Personel Yemek Menüsü” diyetisyenin direkt olarak
yürüttüğü en önemli görevidir. Mal tedarik ve kabulünden, yemeklerin hazırlanmasına, personel çalışma şeklinden süresine kadar tüm
bu adımlar menü üzerinden koordine edilir. Menü üzerinden koordine edilen süreçlerde de Diyetisyen ‘’yönetici ‘’sıfatı (beyaz yaka) ile
görevini sürdürür. Bu işleyişin son basamağı ise diyetisyene bağlı şef tarafından hasta yemeklerinin hazırlanıp akabinde posiyonlama ile
hastalara servis edilmesidir. Diyetisyenin sorumluluğu yukarıda bahsi geçen tüm aşamaların kontrolünü sağlayarak devamlılığını
sürdürmektir.
Hastane Diyetisyeni ve Mutfak / Yüklenici Firma Diyetisyeninin iyi iletişimi ile bu süreç, mesleki olarak en sağlıklı şekilde vuku bulur.
U z m a n
S P O R C U
D İ Y E T İ S Y E N
N E YA P A R ?
Diyetisyenlerin mezun olduktan sonra uzmanlaşıp çalışabileceği birçok dal var. Bunlardan biri de sporcu diyetisyenliğidir. Ülkemizde
birçok mezun olmasına rağmen çok az sayıda sporcu diyetisyeni bulunmaktadır ve sporcu diyetisyenliği de dahil farklı dallarda da
uzmanlaşmış meslektaşlarımız oldukça azdır. Bu nedenle, yeni mezun veya mezun olacak meslektaşlarımıza sporcu diyetisyenliğini
tanıtmak istiyorum. Sporda başarı ve performans için 3 temel öge vardır: Doğru antrenman, iyi beslenme ve iyi dinlenme. Bu 3 temel
ögeden biri eksik olduğunda sonuç istenilen seviyede olamamaktadır. Bu yüzden sporcu diyetisyenlerine profesyonel anlamda ciddi
ihtiyaç duyulmaktadır.
Peki sporcu diyetisyenlerinin görevleri nelerdir? Sporcuların fiziksel özelliklerine ve fizyolojik gereksinimlerine uygun menüler planlamak,
planlanan menülerin uygun pişirme teknikleri kullanılarak çıkarıldığından emin olmaktır. Bununla birlikte mutfak personeline besinlerin
saklanması, hazırlanması, pişirilmesi, depolanması konusunda eğitimler vermek, yemekhanenin ve mutfak personelinin hijyen kontrolü-
nü sağlamak sporcu diyetisyenlerinin görevleri arasında yer alır. Hastalık, sakatlık gibi özel durumlarda doktorlarla koordineli çalışarak
ilaç tedavisinin yanında sporcuya özel beslenme programı oluşturarak uygun besin takviyelerini vermektir. Periyodik zamanlarda (ayda
bir veya 15 günde bir) sporcularla birebir görüşmelerle vücut analizlerini yapmak ve sonuçları değerlendirmek sporcunun performansı
için büyük önem taşımaktadır çünkü vücut yağ yüzdesi sporcunun performansını ve dayanıklılığını önemli derecede etkiler. Bu sebeple
sporcuları istenen yağ yüzdesi aralığında tutarak yağ yüzdesi yüksek olan sporcuların sağlıklı şekilde kilo vermesine yardımcı olmaktır.
Kamp, turnuva, deplasman, yurt dışı için otel ya da tur şirketiyle bağlantı kurarak uygun menü ve ara öğün ayarlaması yapmak,
sporculara antrenman günü ve izin günleri olacak şekilde 2 farklı beslenme planı oluşturmakla birlikte teknik heyet ve sporculara ara ara
belli konularda sunumlar hazırlamak ve merak edilen soruları cevaplamaktır.
D i y e t i s y e n
M u h i t t i n
H a z ı r
D i y e t i s y e n
Y u n u s
E m r e
Y a ğ c ı
K L İ N İ K
D İ Y E T İ S Y E N
N E YA P A R ?
Sözlerime öncelikle diyetisyen ne değildirin tanımını yaparak başlamak isterim. Diyetisyen, sadece zayıflama diyeti yazan ya da sosyal
medya aracılığı ile kişilere sağlıklı atıştırmalıkların tarifini veren kişi demek, değildir. Diyetisyen, pek çok alanda hizmet verir. Bunlardan
biri de klinik diyetisyenliktir. Primer sorumluluğum, yatan hastaların (obez hasta, diyabet tanısı almış hasta, onkoloji hastası, böbrek-kara-
ciğer nakli geçirmiş hastalar vb.) yattıkları süre boyunca hastalıklarına uygun diyetlerini düzenleyip takibini yapmaktır. Taburculuk
sonrası süreçteki sorumluluğum ise, hastaların güncel durumlarını (kan tahlilleri, kilo durumu vb.) göz önünde bulundurarak tekrardan
bir değerlendirme yapıp hastayı yönlendirmektir.
Örneğin, onkoloji beslenmesinde klinik diyetisyenin rolünden bahsedelim. Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı son verilere baktığımız-
da, 8 kişiden 1’i kanser kaynaklı hayatını kaybetmektedir. Bu süreçte; onkoloji hastalarının büyük bir çoğunluğunda, tedavinin ağırlığın-
dan kaynaklı olarak şiddetli malnütrisyon görülebilmektedir. Malnütrisyona bağlı hastanın bağışıklığının ve ruhsal durumunun daha da
kötüleştiği gözlenmektedir ve maalesef ki bu durum onların tedavi süreçlerinin daha ağır geçmesine sebebiyet vermektedir. Bu zorlukların
önüne geçmek ve tanı konulduktan sonraki zorlu süreci hastaya daha yaşanabilir hale getirmek adına klinik diyetisyen, kişinin beslen-
mesi açısından tüm gereksin imlerini hesaplayıp gerek normal gıda alımı ile gerek enteral-parenteral beslenme ile kişiye ihtiyacı olan
temel gereksinimlerini sağlamaya çalışır.
Sonuç olarak; kişiye özgü planlanmış olan beslenme programının, hastalıkların tedavi sürecine olumlu katkıları olmaktadır. Biz klinik
diyetisyen olarak görevimiz ise, beslenme programını hastaya doğru ve eksiksiz bir şekilde sunmak; takibini yapmaktır.
D i y e t i s y e n
&
P s i k o l o g
S e n a
N a z l ı
H A L K S A Ğ L I Ğ I
D İ Y E T İ S Y E N İ
N E YA P A R ?