OKAN ALTAN
‘Hızlı ve Cesur’
‘Leonardo Da
Vinci’nin, 15. yy’ın
sonunda çizimlerini
tamamladığı ‘Carro
Semovente’ belki de
otomobillerin
gerçek atasıdır’
mükemmel bir mantıkla
düşünülmüş, iki büyük simetrik
yaprak yayın kurulmasıyla hareket
ediyordu. Fakat, bu işin bir adım
ilerisiyse, bu kurulan yaylardan
birinin aracı istenilen aşamalarda
hareket ettirmesiydi. Küçük
oyuklara yerleşen dübeller, belli
aralıklarla tekerlekleri döndüren
kuvveti sağlıyordu. Yani yay
boşalırken çevirme kuvvetinin
kademelere ayrılabilmesiyle Carro
Semovente, bir anda hızla
ilerlemiyor, bir denge çarkıyla hızını
istenildiği gibi yumuşak ve kararlı
şekilde koruyabiliyordu. Ve tüm
bunlar, içteki karmaşık vites ve dişli
mekanizmasıyla diferansiyele
benzer bir mekanizmayla kontrol
ediliyordu. Böylece yayların çapı ve
kullanım şekline göre Carro
Semovente, tekrar kuruluncaya
kadar 40 metre ilerleyebiliyordu!
Uzaktan bir iple araca fren
yaptırıp hatta durdurmanızın da
mümkün olduğu bu harika
mekanizma, aynı ipin yeniden
çekilmesiyle yeniden hareket de
ettirilebiliyordu.
Geçtiğimiz yüzyılda ve hatta
günümüzde bile bu teknik
tasarımın replikaları yapılmaya
çalışılıyor. Günümüz
bilgisayarlarının kabiliyetiyle 8 ayda
üç boyutlu modellemeleri yapılan
Carro Semovente’nin 5 farklı sertlik
ve dayanıklılığa sahip ahşap
çeşidinin kullanılarak üretilebileceği
ortaya çıkmış. Orijinal çizimlere
bire bir sadık kalınarak yapılan tam
boy Carro Semovente’nin hayran
kalınan başka bir özelliği de
direksiyon sistemi. Bu da tarihin
bilinen ilk direksiyon sütunu olarak
mekanik buluşlar tarihi notları
arasına alınmış. Çünkü, Carro
Semovente’nin dönüş açısını da
otomatik olarak belirleyen
direksiyonu, günümüz
otomobillerindeki hidrolik destekli
kremayer dişli (rack&pinion)
geometrisinin ilk örneği olarak
kabul ediliyor. Bu direksiyonun
aracın düz ya da önceden
ayarlanmış olarak belli bir mesafe
gittikten sonra dönmesini de
sağladığına halen şaşırıyoruz. Tek
kusuru, Leonardo’nun bu kendi
başına giden aracının sadece sağa
dönebilmesiymiş!
Bu linkte geçtiğimiz yıllarda
yapılmış 1.68 metre uzunluğa,
1.49 metre genişliğe sahip
olağanüstü Carro Semovente
mekanizmasının nasıl hareket ettiği
de izlenebilir:
https://www.youtube.com/
watch?t=38&v=a2qeZrejZp0
Hepinize uzun boş vakitler
ayırıp, yarım bin yıl öncesine ait
Atlantik Kodeks’ini incelemenizi
tavsiye ederim. Hatta imkanınız
olursa; Leonardo Da Vinci’nin
dahice fikirlerinden örnekleri
görebileceğiniz Milano ve
Floransa’daki Bilim Tarihi
Müzeleri’ni gezmenizi...
2015 / EYLÜL