400
Reenval afwyking (mm)
300
200
100
0
-100
-200
2015/16
2009/10
1999/00
1989/90
1979/80
1969/70
1959/60
-300
Seisoen (1 Julie - 30 Junie)
Figuur 1 Jaarlikse (seisoen) totale reënval uitgedruk as die afwyking (mm) vanaf die
gemiddeld vir Noordwes Provinsie sedert 1959/60
onthou word dat indien ‘n versekeringsproduk duur is, dit gewoonlik ook ‘n aanduiding is van die risiko wat die produsent in
gedagte moet hou. Neem ‘n voorbeeld: Die
Multi-risiko versekeringstarief as persentasie
van die versekerde waarde, is meer as drie
keer hoër in Lichtenburg in Noordwes as in
Middelburg in Mpumalanga. Hoekom? In ‘n
ontleding is gevind dat daar oor die langtermyn ‘n ongeveer 30% waarskynlikheid is om
nie insetkoste te verhaal in Lichtenburg nie,
dit wil sê in drie uit tien jaar sal ‘n boer in
Lichtenburg ‘n verlies maak. Hierdie syfer
hang natuurlik af van die kommoditeitsprys en
is die berekening gedoen op ‘n mielieprys van
ongeveer R2500/ton. Met laer pryse en hoër
insetkoste kan die aantal jare waarin verliese
gemaak word, vermeerder. Daarenteen sal ‘n
goeie boer in Middelburg, Mpumalanga in
slegs ongeveer 10-15% van die jare nie gelykbreek nie.
Hoe versekerbaar is die
graanproduksiegebiede van Suid-Afrika?
Hierdie vraag kan ook anders gestel word,
naamlik: Hoe lewensvatbaar en volhoubaar is
graanproduksie soos dit tans bedryf word? Dit
is nie net droogte wat swak opbrengste veroorsaak en verliese tot gevolg het nie, dit is
ook geldig as laer kommoditeitspryse voorkom. Stygende insetkoste maak die risiko vir
verliese ook baie groter. Die kwessie van
agtereenvolgende swak jare maak dat volhoubaarheid baie moeilik is want om twee of drie
misoeste “op te vang” is nie maklik nie. Elke
produsent sal strategies moet dink of sy produksiestelsel volhoubaar is oor die langtermyn. Dit kan dalk raadsaam wees om in goeie
jare ‘n verandering aan die tipe boerdery of
boerderystelsel te doen want tydens droogtes
kan eintlik niks gedoen word behalwe om te
probeer oorleef nie.
Gevolgtrekking
Die kwessie rondom Multi-risiko oesversekering is eintlik maar net ‘n simptoom van die
riskantheid van graanproduksie in groot dele
van Suid-Afrika. Daar is nie werklik goedkoper
en meer akkurate alternatiewe vir Multi-risiko
oesversekering in die huid ige vorm nie want
maak nie saak watter metode of produk gebruik word nie, die inherente risiko (en prys)
bly dieselfde. Alhoewel Multi-risiko oesversekering in sy huidige vorm arbeidsintensief is,
is dit steeds die enigste versekeringsproduk
wat die individuele risiko vir ‘n kliënt volledig
dek.