Artikel deur Dr JL Hatting & Me Nokulunga Mzimela
LNR-Kleingraaninstituut
W
êreldwyd, neem die
aanvraag na biologiese insekdoders
vining toe en word
gedryf deur die ontstaan van weerstand by insekte teen chemiese
middels, probleme met chemiese
residue (veral op uitvoer-kommoditeite), omgewingsbesoedeling,
nadelige impak op natuurlike
vyande (bv. skilpadkewers) en
gesondheidsrisiko’s by plaaswerkers
wat chemiese middels moet toedien. Hierdie faktore lei selfs tot die
periodieke onttrekking van chemiese plaagdoders uit die agrochemiese bedryf. Suid-Afrika word
ook geraak met die onlangse onttrekking van monocrotophos
(2005), chlorpyrifos (produkte vir
huis-gebruik; 2010), endosulfan
(2012) en aldicarb (2012).
Dit is belangrik om daarop te let
dat die doel van biologiese beheer,
nie soos in die geval met chemiese
beheer, die uitwissing van die
plaagpopulasie is nie, maar wel om
die populasie onder die skadelike
drempelwaarde te hou. Daar word
dus gestreef na ‘n balans tussen die
plaag en sy natuurlike mortaliteitsfaktore in ‘n gegewe omgewing.
Biologiese beheermetodes sluit ‘n
hele verskeidenheid opsies in, waaronder feromone, afweer- en antivoedingsmiddels, natuurlike
vyande, asook biologiese ‘toksiene’,
resorteer. Onder natuurlike vyande
word algemeen verwys na die drie
“P’s”, nl. patogene, predatore en
parasitoïede. Insekte, net soos
mens en dier, is ook vatbaar vir
verskeie siektes wat veroorsaak
word deur swamme, protozoa, virusse, en/of bakterieë. Hierdie
mikro-organismes staan bekend as
patogene. Patogene kan as ‘n aktiewe bestandeel in ‘n biologiese
insekdoder gebruik word, m.a.w.
die middel word gebruik om ‘n
siektetoestand by die insekplaag te
bewerkstellig. Net so, kan voordelige insekte (predatore en/of parasitoïede) as ‘produkte’ verkoop en
in massa vrygestel word. Die mees
omvattende publikasie in hierdie
verband is ‘The Manual of Biocontrol Agents’ wat nou ook aanlyn
beskikbaar is. (www.bcpcdata.com)
Voorbeelde van aktiewe bestandele
wat as lewendige entiteit (patogeen) in Suid-Afrika geregistreer en
bemark word, sluit die twee swamspesies Beauveria bassiana en Metarhizium anisopliae in. Beide hierdie twee swamme word as lewendige spore geformuleer en bemark.
Navorsing by die LNR-Kleingraaninstituut (LNR-KGI) op Bethlehem
fokus nou op die integrasie van
hierdie patogene en chemiese insekdoders teen insekte soos die
Russiese koringluis (Diuraphis noxia) en hawerluis (Rhopalosiphum
padi) op koring. Plantluise is veral
vatbaar vir infeksie deur swamme
met sowat 6 swamspesies wat algemeen plantluise in Suid-Afrika in-
fekteer. LNR-KGI het oor die afgelope paar jaar meer as 400 isolate
van hierdie voordelige swamme
geïsoleer. Die swam produseer duisende klein spore wat in die omgewing vrygestel word en dan in aanraking kom met die insek. Onder
gunstige toestande kiem die spoor
(net soos ‘n saadjie van ‘n plant) en
penetreer dan die insek. Die swam
veroorsaak aanvanklik ‘n vermindering in die insek se eetlus (indirekte
beheer; na sowat 2-3 dae) en uiteindelik vrek die insek a.g.v. fisiese
skade aan interne organe en/of die
produksie van toksiene (gewoonlik
na so 5 dae). Die swam koloniseer
dan die insek en produseer miljoene
spore op die kadawer se oppervlak
wat deur ander insekte, wind en/of
reën in die omgewing versprei
word. ‘n Gesonde insek wat met
hierdie spore in aanraking kom raak
weer siek en die siklus herhaal homself (Fig. 1, hieronder).
Fig 1 Infeksie-siklus van plantluis
met insekswam