Artikel en foto’s deur Willem Botha,
Netafim Suid Afrika
Goeie besproeiingsbestuur is krities in die optimale gebruik van water, grond en
energie en verwys na die totale insette nodig ten opsigte van besproeiing –
keuse van strategie, beplanning, skedulering en monitering.
B
esproeiingskedulering is
die proses waardeur
bepaal word wanneer en
hoeveel water besproei
moet word. Skedulering kan verfyn
word deur gebruik te maak van
waterverbruiksmodelle gebaseer op
langtermyn of intydse weerdata,
grondwatermonitering, gewasmonitering of ‘n kombinasie van
voorgenoemde metodes. Om
optimaal te kan skeduleer, moet
water te alle tye op aanvraag beskikbaar wees. Doeltreffende
bestuur en skedulering kan lei tot
laer arbeidskoste, laer bedryfskoste, effektiewe gebruik van water
en beter opbrengste.
Die basis van goeie besproeiingsbestuur word gebou op ‘n strategie. Elke besproeiingsboer moet ‘n
strategie hê waarvolgens hy sy
besproeiing beplan. Die strategie
word hoofsaaklik bepaal deur die
wateronttrekking wat toegelaat
word, of anders gestel onder hoe
-veel spanning die gewas geplaas
kan word. Hierdie ontrekkingspeil
en/of spanning bepaal dus hoe
nat of droog die grondprofiel
bestuur word en gevolglik hoe
intensief of ekstensief skedulering gaan plaasvind. Met ‘n toelaatbare wateronttrekking van
byvoorbeeld 25 %, word bedoel
dat die plant toegelaat word om 25
% van die totale beskikbare water
uit die wortelsone te onttrek alvorens daar weer besproei word.
Daarteenoor dui ‘n 80% onttrekkingspeil ‘n baie droeër strategie
aan waar 80% van totale beskikbare
water eers onttrek word alvorens
besproei word. Die frekwensie van
besproeiing word dus deur die
tempo van waterverbruik van die
gewas asook die onttrekkingspeil
waarteen besproei word bepaal.
Indien die grond natter of nader
aan veldkapasiteit bestuur word,
gaan kleiner en meer gereelde
besproeiing noodsaaklik wees.
Indien die grond toegelaat word
om droeër te word, gaan groter
besproeiings verder uit mekaar
Besproeiingsbestuur
noodsaaklik wees. Hierdie strategie
kan ook wissel deur die loop van die
seisoen afhangende van watter
fisiologiese reaksie op die gewas
verlang word.
Om egter op ‘n strategie te besluit
moet die besproeiingsboer kennis
van die grond, gewas en al die faktore wat die waterverbruik van die
gewas gaan beïnvloed hê. Die belangrikste faktore wat skedulering
beïnvloed, is: klimaat, grondwaterhouvermoë, gewas en groeistadium. Klimaat is egter die grootste faktor wat die waterverbruik van
‘n gewas beïnvloed - hoe koeler die
klimaat, hoe laer is die waterverbruik. Die mees onderskatte faktore,
is die waterhouvermoë van die
grond en die wortelomgewing. Dit
is belangrik vanuit ‘n skeduleringsoogpunt om kennis te dra van die
waterhouvermoë van die grond
asook die diepte van die effektiewe wortelsone - daar waar 80%
van die wortels voorkom. Sonder
hierdie kennis bly skedulering ‘n
raaiskoot in die donker. Goeie
skedulering begin altyd deur die
grawe van ‘n profielgat om die
wortelstelsel te evalueer en om die
waterhouvermoë van die grond te
bepaal. Daarna kan hierdie visuele
waarnemings gebruik word om
die praktiese skedule te beplan en/