Prof Hennie Snyman
Departement Vee-, Wild- en Weidingkunde
UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT
S
oos duidelik vanuit vorige
aflewering blyk, herstel
wortelstelsels van weiplante na ontblaring nie
naastenby teen dieselfde tempo as
die bogrondse plantdele nie. Gevolglik moet ‘n veel langer rusperiode vir wortelherstel in die
bestuursbeplanning ingebou word
ten einde volhoubare produksie te
verseker. Indien dit nie toegelaat
word nie, sal weiveld en aangeplante weidings met ‘n swak verspreide wortelstelsel ‘n boer des te
meer aan mensgemaakte droogte
uitlewer. ‘n Plant met ‘n swak
verspreide wortelstelsel is meer
droogte-sensitief, het ‘n swak
groeikragtigheid en is dus nie in
staat om ten volle die water en
voedingstowwe vanuit die grond te
onttrek nie.
In ‘n ondersoek is ‘n aangeplante
weiding naamlik Festuca arundinaceae (langswenkgras) onder
besproeiing aan drie intensiteite
(20, 40 en 80 mm) en drie frekwensies (weekliks, elke derde week
en elke nege weke) van ontblaring
onderwerp. Hierdie is ‘n meerjarige
aangeplante weiding wat gewoonlik onder besproeiing verbou word
en ‘n baie goeie lente en herfs weiding bied. Hierdie spesifieke gras is
slegs as voorbeeld gebruik ten
einde uit te wys dat, ten spyte
daarvan dat ‘n aangeplante weiding wel besproei en bemes word,
sy produktiwiteit en wortelgroei
drasties deur verskillende tipes ontblaring beïnvloed kan word.
Dieselfde tendense kan ook na
natuurlike weiveld deurgetrek word
wat verskillend ontblaar word.
blaarproduksie van die drieweeklikse ontblarings het redelik
konstant oor die proefperiode gebly
en die hoogste totale blaarproduksie oor die seisoen gelewer.
Wortelmassa
Opvallend was dat die wortelmassa
afgeneem het hoe strawwer die
plante ontblaar is. Die plante wat
byvoorbeeld op 20 mm hoogte
ontblaar is, se wortelmassa was vyf
keer laer as dié wat op 80 mm
hoogte ontblaar is. Die blaaroppervlakte van die 20 mm hoogte
ontblarings het oor die proefperiode ook skerp afgeneem, terwyl
die 40 en 80 mm hoogtes 'n konstante hoë produksie gehandhaaf
het. Hieruit blyk dit duidelik dat ‘n
strawwe ontblaring aanleiding gee
tot ‘n lae wortelmassa en blaarproduksie. Kort ontblaarde plante is
dus ook langer aangewese op die
onttrekking van groeireserwes vir
hergroei wat andersins vir produksie gebruik kon word.
Die les wat hieruit geleer word is
dat ten spyte daarvan dat ‘n gewas
besproei en bemes word, benodig
dit steeds voldoende blaaroppervlakte om die opname van water en
voedingstowwe vanuit die grond te
laat plaasvind. Die blaaroppervlakte
vorm dus die fabriek van die plant
wat dus voldoende rus moet kry vir
herstel voor ‘n daaropvolgende
ontblaring mag plaasvind. ‘n Mens
sou kon verwag dat omdat die
gewas besproei en bemes is, ontblaring nie ‘n noemenswaardige
invloed op produksie sou kon hê
nie. Die teendeel is egter in hierdie
studie bewys deur dat die fabriek
van die plant die sentrale fokus vir
optimale produksie vorm.
Hoe meer gereeld die grasse ontblaar is, hoe laer was die wortelmassa (Figuur 1). Waar die plante
weekliks ontblaar is, was die
wortelmassa onderskeidelik drie en
vyf keer laer as dié verkry vanaf die
drie- en negeweeklikse ontblarings.
Interessant was dat die weeklikse
ontblarings teen 20 mm hoogte se
blaarproduksie na slegs vyf weke
skerp afgeneem het, terwyl dieselfde plante na nege weke tekens
van afsterwing begin toon het. Die
Wortellengte
Die blote afname in wortelmassa
weens intensiteit en frekwensie van
ontblaring van minder belang as
die feit dat wortelgroei deur ontblaring vertraag word. ‘n Enkele
snysel of ontblaring waarmee 90%
van die blaaroppervlakte verwyder
word kan ‘n algehele staking in
wortelgroei vir so lank as 17 dae tot
gevolg hê. ‘n Tagtig persent verwydering van blaaroppervlakte laat
wortels vir so lank as 12 dae groei
staak, teenoor slegs ‘n gedeeltelike
staking van wortelgroei indien 60%