dan,
seirmi
inde
alları
ynar,
anat
mde
lamtopmek
aylar
girların
erine
rsça,
ş use sa-
e asosn bir
eçte.
larla
urtaında
karşılıklı 12’şer hane günün 24 saatini simgeler. Eski zamanlarda Hint
İmparatoru, satranç oyununu Pers
imparatoruna, yanında bir mektup
ile hediye olarak göndermiştir.
Mektubunda oyunla ilgili hiç bir açıklama yapmazken şöyle bir mesaj
yazmıştır.
Osmanlı’nın en şanlı
günlerinde açılmaya
başlayan kahvehaneler,
sosyalleşmenin merkezi
halini aldı ilerleyen süreçte.
dertler masaya yatırıldı. Kimi zaman
da üstü kapalı eleştirildi yönetim…
Osmanlı Devleti’nin zirvede olduğu
günlerine, zafer dolu türkülerine tanıklık ettiği gibi sosyal çözülmenin
ve parçalanmanın soğuk yüzüne de
kucak açtı kahvehaneler. Özellikle
Tanzimat sonrasında esen rüzgarların getirdiği kültürel çeşitlilik dalgasının belki de en çok etkilediği yer
olan kahvehaneler, gündelik hayatın
ev-çarşı-cami üçgeninde akıp giden
Osmanlı Devleti’ni; farklılıkların,
türkülerin, nasihat ve dertlerin iç içe
yer aldığı bir sosyal ortama dahil etmiştir. Farklı görüşlerin yer aldığı
bu sosyal çerçevenin en büyük etkisi şüphesiz sorgulamak olacaktır. İlk
siyasal dedikoduların filizlendiği, isyanların planlandığı, görüşlerin taraftar topladığı bir mekan haline gelen kahvehaneler, o dönemki siyasi
muhalefetin ev sahipliğini üstlenmesiyle, padişahları korkutan bir
kurum haline gelmiştir. Öyle ki fetvalarla kapatılması istenmiş ancak
yasaklar muhalefete engel olamamıştır.
yunlar oynanır elbet… Tavlayı kaybeden çayları ısmarlar. Kahvehanelerin baş köşesinde yer alan tavlanın
icadı çok eskilere dayanır. Zekayla
yoğurulan bir diyaloğun meyvesidir
tavla…
TAVLA: BİRAZ DA ŞANS…
Pers imparatorunun baş veziri Buzur Mehir tarafından 1400 yıl önce
tasarlanan tavla oyunu; dünyanın en
popüler oyunlarından biridir. Zaman kavramından alınan ilhamla tasarlanan oyunun zamana böylesine
direnmesi son derece etkileyici.
Senenin birliği olarak tavla bir tanedir. 4 köşesi 4 mevsimi, tavlanın içindeki karşılıklı 6’şar hane 12 ayı,
pulların toplamı ayın 30 gününü, siyah -beyaz pullar gece ve gündüzü,
Sosyal kırılmaları en başarılı
yansıtan mekanlardır
kahvehaneler.
Pers imparatoruna:
Kim daha çok düşünüyor,
Kim daha iyi biliyor,
Kim daha ileriyi görüyorsa
O kazanır.
İşte hayat budur...
Pers İmparatoru dönemin en âlim
veziri olan Buzur Mehir ile bu mesajı paylaşarak, ondan oyunu çözmesi ve kendisinin de karşılık olarak Hint İmparatoruna hediye edilmek üzere başka bir oyun icat etmesini ister. Vezir haftalarca çalıştıktan sonra gönderilen satrancın
her taş hareketini ve oyunu çözer.
Daha sonra da on gün içerisinde
tavlayı icat eder ve imparatora sunar.
Hint İmparatoruna tavla oyunuyla
birlikte gönderilmek üzere şöyle bir
mesaj hazırlanır;
Hint imparatoruna:
Evet,Kim daha çok düşünüyor,
Kim daha iyi biliyor,
Kim daha ileriyi görüyorsa
O kazanır.
Ama biraz da şanstır.
İşte hayat budur... ◼
Sosyal kırılmaları en başarılı yansıtan mekanlardır kahvehaneler. Günümüzde bu kadar büyük adımların
durağı olmasa da hala memleket
kurtarılır mahalle kahvelerinde. Hala tartışma sesleri yükselir. Bir de ofenêtre • Kış • 2015 • Sayı 6
24