Wat staat centraal?
Vergeten we dat de burger centraal hoort te staan, dan slaan we de plank mis. Huisbezoeken aan
burgers staan dan in het teken van onpersoonlijke criteria. De uitvoering is ondergeschikt aan beleid. Ambtenaren worden beoordeeld op prestaties die hogerop bedacht worden. Of erger: worden
helemaal niet beoordeeld. Er ontstaan perverse prikkels, ook voor burgers. Mazen in de wet worden
gezocht om te voldoen aan regels die het oorspronkelijke doel voorbij schieten. Het systeem staat
centraal en alles is geoorloofd om dat systeem te dienen. Misschien zelfs ten koste van het welzijn
van de burgers. Het boek ‘Verdraaide organisaties’ van Wouter Hart legt uitgebreid uit wat er dan
gebeurt. Iedere organisatie kent dit probleem en het management bepaalt of die trend gekeerd of
juist gevoed wordt.
Terug naar de basis
Om me heen komen steeds meer tegengeluiden en -bewegingen op gang, beseffend dat het
systeem niet centraal hoort te staan. Dat de uitvoering niet ondergeschikt is aan beleid: beleid hoort
tot stand te komen op basis van ervaringen vanuit de praktijk. Het draait immers om het grotere
doel, met zelfredzame en tevreden burgers als resultaat. Regels moeten dan ook gericht zijn op het
resultaat. En niet op de invulling om tot dat resultaat te komen. We moeten de burger niet in een
one-size-jasje dwingen om aan standaarden te voldoen die van achter een bureau zijn bedacht. We
moeten terug naar de basis, waarbij centraal staat wat de burger belangrijk vindt. De overheid
ondersteunt op de gebieden waarvan de burger aangeeft dat hij dit belangrijk vindt in zijn leven,
maar waar hij zelf niet voldoende invulling aan kan geven. De combinatie van zelfredzaamheid en
tevredenheid is waar de uitvoering op focust. En beleid moet dit naar alle redelijkheid mogelijk
maken en borgen. Sterker nog: het bereiken van de juiste verhouding tussen zelfredzaamheid en
tevredenheid bij de individuele burger is waar ambtenaren op beoordeeld moeten worden. Het
gaat niet om het volgen van regels, maar om het bereiken van resultaten met de burger als maatstaf. Voor ambtenaren is dit motiverend: zij zien een zelfredzame en tevreden burger als effect van
113