kapak
Yağ, şeker ve un gibi birbirine zıt ürünleri bağrından
çıkarabilen başka ürün yok gibi. Mısırözü yağı, mısır şekeri
ve mısır unu ile nişastası pek çok ülkenin mutfağında
olduğu kadar gıda sanayinde de kendine tartışmasız bir
yer edinmiş durumda. Mısır şekeri ise neredeyse tüm
meşrubatların tatlandırılmasında kullanılıyor.
M
ısır yeryüzünde en fazla incelenmiş bitki türü. İnsan
kültürleri ve bağımlı oldukları bitkiler
arasındaki ortak yaşam ilişkisini inceleyen bilim dalı olan etnobotanik,
ilk ıslah edilen mısırı ve sonrasında
dünyaya yayılmasını derinlemesine
araştıran bilim dallarından sadece biri.
Etnobotanikçiler, arkeologlar, antropolojistler, taksonomistler, gıda ve tahıl
bilimciler, beslenme uzmanları, genetikçiler, biyoteknoloji uzmanları, sanat
tarihçileri ve daha birçokları mısırın
gelişimi ve yayılımı ile ilgili sorulara
cevaplar arıyor. Bu kadar bol ve farklı
renklerde bilimsel kaynak haliyle mısırın doğal ve kültürel tarihi hakkında
birçok bilgi sunuyor.
Yeni dünyanın bilinen en eski bitkisi ve
adeta bir altını andıran sapsarı taneleriyle insanoğlunun tüm mevsimlerde
severek yediği mısır, eski Mısır Uygarlığı ile boy ölçüşebilecek hatta ondan
daha uzun bir tarihe sahip. Mısır bitkisinin yaklaşık 9.000 yıldır yetiştirildiği
sanılıyor. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; Meksika’da Tehuacán ile Yucatán
arasındaki bölgede 5.500 yıl önce mısır
ekimi yapılıyormuş ve mısır bitkisi otsu yabani bir bitkiden türetilmiş. Orta
Amerika’da ortaya çıkan ilkel mısır türleri hızla ıslah edilerek Kuzey Amerika
ve And dağlarının doğu etekleri yoluyla Güney Amerika’ya yayılmış. Peru’da
bulunan ilk mısır örnekleri M.Ö. 6070
yılına dayanıyor.
Mısırın yabani bitkiden yenilebilir
mısır bitkisine dönüşme hikâyesi bugün hala tam olarak bilinemiyor. Bu
konuda ortaya atılan farklı görüşler
de yetersiz kalıyor. Kesin olan tek şey
bugün bildiğimiz mısırın eski atalarından çok farklı olduğu. İlk mısır bitkileri
arasında tırnak kadar küçük koçanı
olanlar, hatta mısır tanelerinin bugünkü gibi altın sarısı yerine, kapkaradan,
kıpkızıla, masmaviden, mosmora kadar değişen renkleri vardı.
İtalyanlar “Türk Tahılı”, Macarlar
ise “Türk Buğdayı” diyor
Amerika’nın keşfiyle mısır ekimi
dünyanın diğer taraflarına da yayılmış.
Ancak mısır bitkisinin Kolomb’dan çok
13
www.nud.org.tr